ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΡΑΤΣΙΚΑΣ
# Συμπυκνωμένος λόγος μιας πολιτιστικής παρακαταθήκης #
Εφημερίδα "Η ΓΝΩΜΗ" των Πατρών Φυλ.Κυριακή 28-2-2021
Παρέα με την ποίηση
τότε και τώρα
από την Πάτρα.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΩΤΗΡΗΣ Ι.ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Μέλος του κύκλου Ποιητών
Μέλος Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών
Ο Μανώλης Πράτσικας στους λογοτεχνικούς κύκλους (το κανονικό του όνομα ήταν Μαργαρίτης Παπαδόπουλος), είχε μία μακροχρόνια παρουσία στα Γράμματα και στις Τέχνες.
O Πράτσικας, αν και γεννημένος στην Αθήνα, το 1920 ζούσε μόνιμα από το 1954 στην Πάτρα.
Υπήρξε και μέλος καθώς και επίτιμος πρόεδρος της Εταιρείας Λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδος.
Προς το τέλος του εμφυλίου ορίσθηκε υπεύθυνος του γραφείου τύπου της 77η Ταξιαρχίας, ενώ από το 1955 μέχρι το 1981 ήταν υπεύθυνος του γραφείου τύπου
του Α.Σ.Ο., καθώς και υπεύθυνος σύνταξης του εντύπου που εξέδιδε ο Α.Σ.Ο. με τίτλο «ΣΤΑΦΙΔΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ».
Τα πρώτα του λογοτεχνικά κείμενα δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα «ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ» Πατρών, «ΑΥΓΗ» Πύργου, «ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΒΡΑΔΙΝΗ» Αθηνών και στα περιοδικά «ΒΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ» και «Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ»
Είχε δημοσιεύσει χίλιες περίπου κριτικές για ισάριθμα βιβλία και πεντακόσιες για θεατρικά έργα. Είχε συνεργασθεί με τα εγκυρότερα λογοτεχνικά περιοδικά και
εφημερίδες με διηγήματά του, κριτικές θεάτρου και βιβλίου.
Στα γράμματα επίσημα, παρουσιάσθηκε το 1962 με την κυκλοφορία του πρώτου βιβλίου με διηγήματα με τίτλο «11 ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ».
Είχε γράψει Ποίηση, Πεζογραφία, Θέατρο, Κριτική Βιβλίου και Θεάτρου, καθώς και Δοκίμιο. Ας δούμε την ποιητική γραφή του
ΕΓΩ ΚΑΙ Ο ΑΛΛΟΣ
Λίγο πριν πεθάνει
ο χρόνος του έγινε
εξομολόγηση.
Έτσι ότι απέμεινε ήταν
ένα πρόσωπο του φεγγαριού.
Ετελεύτησε λοιπόν
με λιγοστά φωνήεντα.
Ήταν μια απολεσθείσα και γκρίζα
ευαισθησία και με τα σύμφωνα
να κλαίνε
τόσο σιωπηλά
και τόσο αλλοίμονο μοναχικά.
Λίγο πριν πεθάνει
Αλήθεια σου λέω Ήμουν και εγώ εκεί.
Ποίηση με πολλαπλές στοχαστικές αποκρυπτογραφήσεις, σε μια ποιητική καθ’ όλα ανθοφορία, με παραμέτρους, την επιγραμματική κατάθεση της αρχαίας σοφίας και
μυθοπλασίας, καθαγιασμένης ανά τους αιώνες.
Συμπυκνωμένος λόγος μιας πολιτιστικής παρακαταθήκης παντοτινής ζωής και αείφωτης, με αποκωδικοποίηση της αισθητικής του λόγου με ποιητική φόρμα και
απόδοση. Ποιητική – λοιπόν - αισθητικοποίηση, με αφετηρία την οδό τηςεξωτερίκευσης και της αμεσότητας προς το θείο για την ανθρώπινη τελείωση και
λύτρωση.
Επικαιροποιεί ο ποιητής την ποιητική ενδοσκόπηση και την διέξοδη υπεράσπιση των ανθρωπίνων αδυναμιών.
Ήταν μέλος της Εθνικής Εταιρείας των Ελλήνων Λογοτεχνών, της Ένωσης ΚριτικήςΒιβλίου, της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών Κριτικών, του Ελληνικού Κέντρου
Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου, της Ένωσης Δημοσιογράφων και Συγγραφέων Τουρισμού, του Πνευματικού Κέντρου Παναγιώτης Κανελλόπουλος,
και υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Ν.Δ. Ελλάδος.
Είχε δώσει διαλέξεις στην Αθήνα ,στην Πάτρα, τον Πύργο και σ’ άλλες επαρχιακές πόλεις. Ποιήματά του έχουν μεταφρασθεί στα αγγλικά από το Γιώργο Δανιήλ και
στα γερμανικά από την Ρόζενταλ Καμαρινέα.
Στις 24-2 1986 έγινε αναφορά στο έργο του στο Περιφερειακό Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, ενώ στις 13-5-1996 το περιοδικό «ΟΜΠΡΕΛΑ» οργάνωσε στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων τιμητική εκδήλωση για το έργο του.
Ακόμα ένα ποίημα του
ΤΟ ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ
Συνήθιζε να κάθεται εκεί
στη γωνιά.
Κοίταζε από το μεγάλο τζάμι.
Τις μοναχικές ώρες
μέτραγε κρυφά τα βήματα των μικρών παιδιών.
Άλλες φορές βυθιζόταν –έτσι εντελώς
απρόοπτα στους παλαιούς καιρούς.
Φυσικά ο καφές του σήμερα πάγωσε
μέσα στη σιωπή.
Και στις ματιές που έριχνε ο ένας
στον άλλο.
Σας μιλάμε εδώ για το καφενείο ΟΛΥΜΠΙΑ
και για τον Στάμο
Ξέρετε… Πέθανε χθες…
Το συναίσθημα βρίσκεται σε μια περιδίνηση σχεδιασμού, εντοπιότητας, παράδοσης και αυτόβουλης έκφρασης στο κοινωνικό πεδίο που κινείται το άτομο. Η διάθεση της
επικοινωνίας, της συνέκφρασης, της κοινωνικής αντιστοίχησης και διαδρομής, της προσωπικής βούλησης του ατόμου, γίνεται σταδιακά ένας οίστρος προσέγγισης
της ζωής της πόλεως, σ΄ όλο το μεγαλείο της λαϊκής έκφρασης, της απλότητας και της περιεκτικότητας που συνυπάρχει στο γλωσσικό μας δυναμικό, της ανθρώπινης
πάντα, συμπεριφοράς, σ’ένα πεδίο σεβασμού, αλληλοεκτίμησης και βαθύτατης
αγάπης, σ΄ όλες τις συναισθηματικές διακυμάνσεις που έχει η λαϊκή μούσα της ποίησης, το εσωτερικό φλόγιστρο της ελεύθερης έκφρασης και διατύπωσης..
Προσεγγίζει, με λυγερή παράθεση στίχων, ό,τι ο νους και η καρδιά, στη παρόρμηση της στιγμής, αγγίζει και αγιάζει τον έσω. Μέσα σ’ ένα πεδίο πολυθεματικής και
κοινωνικής παράδοσης και κουλτούρας, ανιχνεύει και ποιητικά ερμηνεύει τον άνθρωπο, από τη γέννησή του ως τα στερνά του, στη μετρική της απλότητα, θέλοντας και επιδιώκοντας η ποίηση, σ’ όλες τις εκφάνσεις της ζωής, να γίνεται το αναπόσπαστο βάθρο της ψυχικής και αισθητικής πανέκφρασης και συνδιαλλαγής των ανθρώπων. Με πηγαιότητα ποίησης ρέουσα, κεντρωμένη τις ρίζες και τις πηγές της δημώδους ποίησης, με ουσιαστική προσέγγιση στα καθημερινά μας και με
πολλά στοιχεία αισιοδοξίας, και καλοκάγαθης διάθεσης και πρόσβασης στη ζωή, ενωτίζεται τα γεγονότα και με πραγματικό και μας τα προσφέρει.
ΑΜΟΙΡΗ ΓΡΙΑ
Δεν πρόλαβες να λαχταρίσεις στη καινούρια γέννα.
Έψαχνες για ένα αγόρι
Τον Μιχάλη.
Ρωτούσες τα παιδιά, τους στρατιώτες
ακόμα και κείνον τον Δεκέμβρη μήνα.
Τον είδα ναι - ναι προχθές
σε ένα δρόμο της Αθήνας – έμοιαζε!!!
Όμως δεν έχω πρόχειρη την διεύθυνση του
Γριούλα μου, πεθαμένη βασανισμένη.
Βλέπεις, οι σκιές μας έφυγαν από την γειτονιά
ήμαξαν στις φυλακές και στις κρυψώνες.
Έχει τιμηθεί για το έργο του και τη συνολική πνευματική του προσφορά από το Φυσιολατρικό Σύνδεσμο Πατρών (25-1-1978) τον Οργανισμό Καλλιτεχνικών Εκδηλώσεων (8-1-1995) την Εταιρεία Βιολογικών Εκδόσεων
«ΜΕΤΡΟΝ» (12-3-1998) ενώ έχουν κάνει τιμητικά αφιερώματα σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά
Με μια ακόμη αναγνώριση και επιβράβευση του συνολικού του έργου τιμήθηκε (27-12-2006)
ακόμη από το περιοδικό «Σύγχρονη Σκέψη» στο πλαίσιο της ενότητας «Βραβεία των Δέκα» για το 2006 με απονομή βραβείου που έγινε υπό την αιγίδα
της Εθνικής Εταιρείας Λογοτεχνών στην αίθουσα εκδηλώσεως της Εταιρείας στην Αθήνα.
Με το έργο του έχουν ασχοληθεί αξιόλογες μορφές των γραμμάτων όπως ο Πέτρος Γλέζος, ο Τάσος Αθανασιάδης, ο Ανδρέας Καραντώνης, ο Διονύσιος Κωστίδης, ο Σαράντος Καργάκος κ.α.»
Ακόμα ένα μικρό ποίημα (Πάντα ο Πρατσικας έγραφε μικρά ποιήματά)
ΠΕΝΤΑΓΡΑΜΜΟ
Σας αρέσει;
Φυσικά η ερώτηση
για την μουσική
Δεν απάντησε
Έτσι τον προσπέρασαν οι νότες
και αυτή η νύχτα
Ξέρετε
Χρόνια πριν.
Η ίδια νύχτα η ίδια μουσική
ξεψύχαγε η αδελφή του -
Όμως τώρα, τι μπορούσε να πει
για αυτό το όμοιο, το ίδιο δάκρυ.
Ο Μανώλης Πράτσικας παντρεύτηκε στην κόρη του Αχαιού συγγραφέα- εκπαιδευτικού και Επιθεωρητή Δημοτικής Εκπαιδεύσεως Βασίλη Παπαγεωργίου-
Βροντιά , Χρυσούλα Παπαγεωργίου.
Έτρεφε από νεαρός μεγάλη αγάπη για τις τέχνες και μάλιστα ιδιαίτερη για το θέατρο.
Προερχόταν από μία διαφορετική γενιά ανθρώπων που είχε την τύχη να γνωρίσει και να δει θεατρικές παραστάσεις με ιερά τέρατα του χώρου της υποκριτικής.
Προερχόταν και από μία γενιά όπου τον χώρο της θεατρικής κριτικής επίσης υπηρετούσαν σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών.
Ξεκίνησε την επαγγελματική του πορεία το 1941 ως ανταποκριτής στην εφημερίδα του Λαυρίου «Κοινωνία» ενώ κατά την περίοδο 1943-1946 συνεργάσθηκε με την
εφημερίδα «Ελεύθερος Λαός»
Η ΜΙΚΡΗ ΜΑΣ ΠΟΛΗ
Οι ομοιότητες στα χρώματα
στις μετακινούμενες σκιές της μοίρας
Βέβαια
αυτά τα σχήματα που στέκονται
εδώ και εκεί
είναι οι δικοί μας.
Ανθρώπινες σάρκες ντυμένες
στον μέλλοντα θάνατο,
εμείς οι θαμώνες στο άδειο αύριο,
εκείνοι οι περαστικοί στη πείνα
του ερωτηματικού.
Η σιωπή. Το καφενείο, Η ανία,
τα θαμπά τζάμια
Όμως ο χώρος, ο καφές, η απελπισία
αυξήθηκαν.
Το ενοίκιο
Προς το τέλος του Εμφυλίου ορίσθηκε υπεύθυνος του γραφείου Τύπου της 77ης Ταξιαρχίας ενώ από το 1955 μέχρι το 1981 ήταν υπεύθυνος του γραφείου Τύπου
του Α.Σ.Ο. καθώς και υπεύθυνος σύνταξης του εντύπου που εξέδιδε ο Α.Σ.Ο. με τίτλο «Σταφιδικό Δελτίο». Όπως ο ίδιος περήφανα είχε αναφέρει στο thebest.gr,
«εγώ ήμουν που έστησα πρώτος το γραφείο Τύπου στον ΑΣΟ».
ΕΙΚΟΝΑ
Υστέρα..
αριστεροί, δεξιοί και κυρίως γέροντες,
ακόμα και αυτό το θαυμαστό δειλινό
ένα πρόσωπο της μαρμαρένιας ώρας,
με τον ίδιο ήχο.
Κι ύστερα
αριστεροί δεξιοί και γέροντες
και κυρίως νέοι,
βρέθηκαν να μετράνε τα χρόνια,
την πλήξη
και τα περαστικά αυτοκίνητα,
περιμένοντας από στιγμή σε στιγμή,
να ανάψουν και εδώ τα μάτια από ένα νέο.
Η Γιολάντα Πατεράκη κατά την παρουσίαση του έργου του στην εκδήλωση της απονομής στο Μανώλη Πράτσικα του Βραβείου Λογοτεχνίας 2.006 από την «ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ 10» που έγινε στην αίθουσα της Εθνικής Εταιρείας των Ελλήνων Λογοτεχνών στη Αθήνα στις 7-5-2008 είπε μεταξύ άλλων και τα εξής: «Πολλές οι ικανότητες του συγγραφέα. Δύναμη στην πένα του, ευρηματική φαντασία
ψυχαναλυτική και συμβολική η παρουσία των ηρώων του, πρωτοτυπία στη σύλληψη των έργων του, επαναστατική, φιλοσοφική και, αρκετές φορές σαρκαστική η γραφή
του. Αν κανένας μελετήσει το σύνολο του έργου του θα δει πως η εξέλιξη της πνευματικής πορείας του ήταν συνέχεια ανοδική. Ο συγγραφέας δε μοιάζει να ικανοποιήθηκε ποτέ από τον εαυτό του πάντα από έργο σε έργο αναζητάει και ψάχνει».
Ο Πράτσικας εμπνέεται από κοινωνικό βίωμα που ολοκληρώνεται σε πρακτικό αποτέλεσμα προσωπικής ή ευρύτερης δημιουργίας, επικεντρωμένος στον
Σύγχρονο άνθρωπο, στις επιθυμίες του, στα οράματά του και στη μελλοντική του σπορά. Με το έργο του Μ. Π. έχουν ασχοληθεί αξιόλογες μορφές των γραμμάτων όπως ο Πέτρος Γλέζος, ο Τάσος Αθανασιάδης, ο Ανδρέας Καραντώνης, ο Διονύσης Κωστίδης ο Σαράντος Καργάκος κ.α.»
Κλείνοντας αυτό το μικρό αφιέρωμα σε ένα άνθρωπο που γνώρισα από τα ποιήματά του (Μου τα παραχώρησε ευγενικά ο φίλος λογοτέχνης και πρόεδρος των
Λογοτεχνών ΝΔ Ελλάδος Λεωνίδας Μαργαρίτης) θέλω να πω ακόμα ότι ο Μανώλης Πράτσικας Δεν προσπαθεί με κάποιες μεθόδους να επιβληθεί, αλλά με
μια ειλικρινή διάθεση καταδεικνύει την ουσία των πραγμάτων. Σχεδόν στο τέλος κάθε ποιήματος υπάρχει μια πικρή διατύπωση και μια διαπίστωση που σε
αφοπλίζει. Γράφει με μια καθαρότητα και διαύγεια τέτοια που φέρνει τον αναγνώστη αντιμέτωπο με τον ίδιο του τον εαυτό, με τις ίδιες του τις πληγές.
