ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΗ Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΙΝΤΖΕΓΙΑΝΝΗ

ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΗ Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΙΝΤΖΕΓΙΑΝΝΗ

ΣΤΟ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΒΡΑΔΙΝΟ ΤΗΣ ΠΕΡΑΣΜΕΝΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ

Σε μια αίθουσα γεμάτη από  ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών αλλά και φιλότεχνου κοινού της πόλης μας  ο  γνωστός  δημοσιογράφος λογοτέχνης και τακτικό  μέλος  της Εταιρείας Λογοτεχνών  Σταύρος  Ιντζεγιάννης εντυπωσίασε την περασμένη Δευτέρα  με την ομιλία του που είχε προγραμματίσει η Εταιρεία στα πλαίσια των καθιερωμένων πλέον φιλολογικών βραδινών  που γίνονται κάθε Δευτέρα στο αναγνωστήριο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης και με τη συνεργασία της.

Το θέμα της ομιλίας του Σταύρου Ιντζεγιάννη  «Το γεφύρι της Άρτας  ανάμεσα  στην  ιστορία και το θρύλο»  υπήρξε οικείο για τον ίδιο μια και  κατάγεται από την πόλη της Άρτας και  εκεί έζησε τα παιδικά  και εφηβικά του χρόνια και μελέτησε διεξοδικά  κατά καιρούς το θέμα κι ακόμη περισσότερο εν όψει και της ομιλίας του της παρελθούσης Δευτέρας.

Μετά την παρουσίαση του ομιλητή από τον πρόεδρο της Εταιρείας Λογοτεχνών Λεωνίδα Μαργαρίτη ο οποίος επεσήμανε την προσφορά του  στην τοπική δημοσιογραφία και  στα Ελληνικά Γράμματα έδωσε  το λόγο  στον  ομιλητή  ο οποίος παρέθεσε άγνωστα στοιχεία στο κοινό γύρω από την κατασκευή του Γεφυριού και τους θρύλους με τους οποίους συνοδεύθηκε.

Ο Σταύρος Ιντζεγιάννης μεταξύ άλλων ανέφερε  και τα εξής: «Η Άρτα η πόλη της  ιστορίας και των θρύλων πορεύεται από το χτες στο σήμερα περήφανη για τα Βυζαντινά της μνημεία που ιστορούν το κλέος του Δεσποτάτου της Ηπείρου (1204-1460) με τον πανέμορφο Ναό της Παναγιάς της Παρηγορήτριας, το μοναστήρι- εκκλησία της σεμνής βασίλισσας –Αγίας Θεοδώρας , την Κόκκινη εκκλησιά , το κάστρο της και βέβαια το περίφημο γεφύρι της που, « ολημερίς το χτίζανε το βράδυ γκρεμιζόταν » ώσπου έγινε σημείο αναφοράς για κάθε μεγάλο έργο που αρχίζει και αργεί υπερβολικά να τελειώσει!

  Ανάμεσα στο παραμύθι και τα γεγονότα οι πρώτες προσπάθειες του ανθρώπου να χαλιναγωγήσει και να επιβάλλει τη θέλησή του στα έργα της φύσης ιστορούνται   από πολύ παλαιά καθώς ο κάμπος, πνεύμονας και στόμαχος της πόλης, χωρίζεται από το αστικό κέντρο με τον ποταμό Άραχθο- τον αρχαίο Ίνιχο- που αποτελεί άλλοτε ευλογία και άλλοτε κατάρα,  καθώς συχνά πλημμυρίζοντας παρασέρνει ότι βρει στο διάβα του μη κάνοντας εξαίρεση σε έμψυχα ή άψυχα..

   Ωστόσο η πρώτη σοβαρή προσπάθεια γεφύρωσης του ποταμού, βρίσκεται στο ελληνιστικά χρόνια  επί βασιλέως Πύρου( 297-272 π.χ). χωρίς όμως να κατορθωθεί μια μόνιμη λύση καθώς ο ποταμός κάθε τόσο παρασέρνει και καταστρέφει τις προσπάθειες.

  Στα χρόνια του Δεσποτάτου της Ηπείρου (1214 )γίνεται η πρώτη σοβαρή προσπάθεια  που κι αυτή καταλήγει τραγικά αφού ο ποταμός με τη μανία του- θεριό ή Θεό τον θέλει η μυθολογία-και πάλι επιβάλλει τη θέλησή του .Από τότε κατά καιρούς γίνονται προσπάθειες με αυτοσχέδιες γέφυρες μια και η επικοινωνία της πόλης με τον κάμπο της είναι ζωτικής ανάγκης. Τέλος το1610 με 1615 γίνεται η τελευταία και μόνιμη πια γεφύρωση του ποταμού, με το στοίχειωμα της Πρωτομαστόρισσας της κυρά –Λένης ,πιθανότατα το 1612 διότι…

« Πουλάκι επήγε κι έκατσε στη πιο ψηλή καμάρα

  Δεν κελαηδούσε σαν πουλί μηδέ σαν χελιδόνι,

  Μον΄ κελαηδούσε κι έλεγε μ΄ ανθρώπινη λαλίτσα,

  αν δεν στοιχειώσετ΄ άνθρωπο γεφύρι δε στεριώνει ».

 Έτσι κατεβάζουν την πρωτομαστόρισσα με την πρόφαση πως …

   « Το δαχτυλίδι μόπεσε στην πιο ψιλή καμάρα

     και ποιος να μπει και ποιος να βγει

     το δαχτυλίδι νάβρει;»

  Η Λένη προθυμοποιείται να μπει να βρει το δαχτυλίδι του άντρα της  αλλά δεν το βρίσκει»

     «Τράβα καλέ μ την άλυσο τράβα   την αλυσίδα

   όλον τον κόσμο γύρισα και τίποτα δε βρήκα»

Μα« Ο ένας πηχάει με το μυστρί

        κι άλλος με τον ασβέστη

παίρνει κι ο Πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο»

 Ο μύθος της ανθρωποθυσίας είναι ευρύτατα διαδεδομένος , ιδιαίτερα σε όλη τη Βαλκανική χερσόνησο. Ο καθηγητής   Μέγας έχει καταμετρήσει 300 παραλλαγές του τραγουδιού..

    Βέβαια θα πει κανείς για παράδοση που ωστόσο έχει τις ιστορικές της ρίζες.  Για παράδειγμα το ότι « Ο Πρωτομάστορας ρίχνει τον μέγα λίθο » αναφέρεται στο ότι την τελευταία πέτρα που κλείδωνε την καμάρα στα τόξα του γεφυριού την έφτιαχνε πάντα ο Πρωτομάστορας  και την τοποθετούσε ο ίδιος , αποτελούσε και το μυστικό της τέχνης του.

   Βλέποντας πως θεμελιώθηκε η γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου δε μπορεί παρά να παρατηρήσουμε  ότι ακριβώς κατά τον ίδιο τρόπο – δηλαδή με πασσαλόμπηξη   θεμελιώθηκε και το περίφημο γεφύρι της Άρτας. Η διαφορά είναι ότι αντί  για τσιμέντο- άγνωστο τότε χρησιμοποιήθηκε το περίφημο κουρασάνι (τριμμένη  πέτρα ,ανακατεμένη  με ασπράδι αυγού , τσόφλι , γιδότριχες και ασβέστη). Με αυτό το μίγμα συγκολλήθηκαν οι πέτρες και θεμελιώθηκαν πάνω σε πασσάλους 7-8 μέτρων δεμένους ανά δέκα και επιχρισμένους με μόλυβδο.

   Στο γεφύρι έπαιξε το ρόλο της και η θρησκεία αφού για τη θεμελίωσή του οι δώδεκα καμάρες του αφιερώθηκαν στους δώδεκα μαθητές του Χριστού εκ των οποίων οι τέσσερις κυριότερες στους τέσσερις Ευαγγελιστές και η τελευταία καμάρα -δεν φαίνεται σήμερα επιχωματωμένη- στον προδότη Ιούδα, ακριβώς όπως και στο κεντρικό θόλο του Ναού της Παρηγορήτριας  όπου τα δώδεκα παράθυρα αφιερώθηκαν στους δώδεκα μαθητές.

Από τότε μέχρι σήμερα αν τύχει να περάσουν όργανα από τη γέφυρα σταματάνε τα τραγούδια για να μη ταράξουν  την Πρωτομαστόρισσα , που καταράστηκε τη γέφυρα μόλις αντελήφθη την παγίδα:

   « Ως τρέμουν τα άγρια τα βουνά ,να τρέμει το γεφύρι

    κι ως πέφτουν τα άγρια τα πουλιά να πέφτουν οι διαβάτες»

   Όπως και νάχει οι  εκατοχρονίτισσες γριές διηγούνται πως τα βράδια όταν ο αγέρας λυσσομανά στις φυλλωσιές του όχθου ακούς τον θρήνο της κυρα-Λένης.

    Τρεις αδερφάδες είμαστε κι οι τρεις κακογραμμένες.

   Η μια έχτισε τον Δούναβη κι η άλλη τον Αφράτη

   κι εγώ η πιο βαριόμοιρη της Άρτας το γιοφύρι.

Μετά την ομιλία ακολούθησε συζήτηση μεταξύ των ακροατών και του ομιλητή οι οποίοι εντυπωσιασμένοι από τα νεώτερα στοιχεία κατασκευής αλλά και επισκευής όταν χρειάστηκε στις μέρες μας ,επέδειξαν  έντονο ενδιαφέρον για την τύχη του έργου το οποίο αποτελεί μέχρι και  σήμερα ένα σημαντικό μνημείο αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πατρίδας  μας.