ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

 ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ  ΚΑΙ  ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

                              Λεωνίδα Γ. Μαργαρίτη  Επίτ. Δικηγόρου

                              Προέδρου Εταιρείας Λογοτεχνών

Τον τελευταίο καιρό πολύς θόρυβος έγινε σχετικά με το μάθημα των θρησκευτικών.  Μέχρι προ τινός υπήρχαν ρυθμίσεις   με  τις υπ’ αριθ.πρωτ.91109/Γ2/10-7-08 και 104071/Γ2 4-8-2008 εγκυκλίους.

Η πρώτη  όριζε ότι το μάθημα των Θρησκευτικών είναι για όλους τους μαθητές  προαιρετικό, και με την   επόμενη ορίζονταν  ότι το μάθημα  διδάσκεται σε όλες τις σχολικές μονάδες της Εκπαίδευσης σύμφωνα με τα επίσημα υποχρεωτικά αναλυτικά ωρολόγια προγράμματα.

  Αυτές οι εγκύκλιοι του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας   και Θρησκευμάτων  στο παρελθόν , έσπειραν ανησυχία στους κόλπους της Εκκλησίας.

Ακολούθησαν διαμαρτυρίες ,διαβήματα και συζητήσεις πάνω στο ζήτημα. Υπήρξαν  αντιπαραθέσεις μεταξύ εκείνων που τάσσονται υπέρ της προαιρετικής παρακολουθήσεως και εκείνων που τάσσονται υπέρ της υποχρεωτικής διδασκαλίας του μαθήματος.

          Το ζήτημα   είχε απασχολήσει   την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος η οποία  τάχθηκε υπέρ της υποχρεωτικής διδασκαλίας των θρησκευτικών και  τεκμηρίωσε την άποψή της  στις διατάξεις του ισχύοντος Συντάγματος και συγκεκριμένα στις διατάξεις του  άρθρου 16 παράγραφο 2 και σε εκείνες  του άρθρου 1 του Ν.1566/1985.

        Όντως τόσο το σύνταγμα όσο και ο βάσει αυτού ψηφισθείς και ισχύον νόμος υποχρεώνουν την πολιτεία να παρέχει παιδεία  που  να έχει ως σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της Εθνικής και Θρησκευτικής συνειδήσεως και την διάπλασή τους σε ελεύθερους πολίτες.

   Ο  νομοθέτης   σημειώνει ότι σκοπός της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι να συμβάλλει στην ολόπλευρη αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών ώστε ανεξάρτητα από φύλο και καταγωγή να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά. Ειδικότερα υποβοηθάει τους μαθητές α)Να γίνονται ελεύθεροι, υπεύθυνοι, δημοκρατικοί πολίτες και να διακατέχονται από πίστη προς την πατρίδα και τα γνήσια στοιχεία της Ορθόδοξης χριστιανικής παραδόσεως.

Αυτά  επιτάσσει το Σύνταγμα και το βάσει αυτού ψηφισθέν  και ισχύον σήμερα νομοθέτημα.

         

Βέβαια τα τελευταία χρόνια μας έχουν συνηθίσει οι κυβερνώντες  να νομοθετούν  με εγκυκλίους  των υπηρεσιακών παραγόντων  των Υπουργείων.

          Στη συζήτηση του προβλήματος  και της ερμηνείας των εγκυκλίων στο παρελθόν , έλαβε μέρος και  ο συνήγορος του πολίτη  για να  τονίσει ότι «σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, δικαίωμα απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών για λόγους συνείδησης έχουν όλοι οι μαθητές, εφόσον αυτοί οι ίδιοι ή οι γονείς τους ανάλογα με την περίπτωση επικαλούνται εν προκειμένω λόγους συνειδήσεως. Η εγκυρότητα της δήλωσης αυτής, μας δηλώνει , δεν είναι συνταγματικώς θεμιτό να εξαρτάται από οποιασδήποτε μορφής-θετική ή αρνητική-δήλωση θρησκεύματος.

  Ο ίδιος σημείωσε  ότι  η χώρα μας  υποχρεούται  να συμμορφωθεί σε σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων  για την  απαλλαγή των μαθητών από  τη διδασκαλία  του μαθήματος των  θρησκευτικών.

        Τέλος ακολούθησε   έγγραφο του Υπουργού Παιδείας(Α.Π450/20-11-08) προς τον Συνήγορο του Πολίτη με το οποίο δηλώνονταν  ότι το μάθημα των θρησκευτικών δεν έχει ομολογιακό-κατηχητικό χαρακτήρα, αλλά είναι γνωσιολογικό.

        Αν  όμως τα πράγματα ήταν   όπως τα χαρακτήριζε ο Υπουργός Παιδείας τότε γιατί  παρέχει το δικαίωμα εξαιρέσεως σε αλλόδοξους και αλλόθρησκους ; 

          Αλλά ας δούμε τη σχετική διάταξη του άρθρου 16 του Συντάγματος και να κάνουμε κάποιες επισημάνσεις  μας . Η διάταξη αυτή αναφέρει επί λέξει τα εξής:

«Η Παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλαση τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες.»

          Το ζήτημα όμως  όπως διαμορφώνεται και με την ευχέρεια των μαθητών ή των γονέων να ζητούν την απαλλαγή τους από το μάθημα για λόγους συνειδήσεως χωρίς και να υποχρεούνται να δηλώνουν το θρήσκευμα το οποίο ακολουθούν δημιουργεί πλέον στην μαθητική κοινότητα, μαθητές  δύο κατηγοριών,  εκείνους που παρακολουθούν το μάθημα  και βαθμολογούνται για την επίδοσή τους  και μαθητές που είτε δεν επιθυμούν να παρακολουθήσουν το μάθημα ή όντως για λόγους συνειδήσεως δεν  το  παρακολουθούν. Βεβαίως εδώ μιλάμε για το μάθημα των θρησκευτικών όπως σήμερα διδάσκεται , ως μάθημα κατηχήσεως.

          Είναι όμως  μέσα στις υποχρεώσεις της Πολιτείας  να παρέχει κατήχηση  αντί για παιδεία   όπως  επιτάσσει το Σύνταγμα της χώρας;  Εάν ναι, τότε για ποίους ελεύθερους  και υπεύθυνους πολίτες ομιλεί,  όταν  μας καλεί να διαπλάσουμε την συνείδηση των νεαρών παιδιών και τους επιβάλλουμε μια συγκεκριμένη ομολογία πίστεως ;

Πράγματι εδώ στη διάταξη αυτή του Συντάγματος υπάρχει μια αντίφαση.

Δεν είναι δυνατό να συμβιβάζεται η ελευθερία της συνείδησης, η  ανάπτυξη θρησκευτικής συνείδησης και  ταυτόχρονα διάπλαση ελεύθερου πολίτη.

 Η θρησκευτική ελευθερία είναι απαραβίαστη και προστατεύεται από το εν ισχύει Σύνταγμα της χώρας.

 Κάθε πολίτης έχει δικαίωμα να εκδηλώνει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις ατομικά και συλλογικά  δημόσια ή κατ’ ιδίαν, όπως επίσης έχει το δικαίωμα να αποσιωπά και να μη γνωστοποιεί τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις.

          Η Κυβέρνηση εάν  έχει αποφασίσει να ακολουθήσει μια πολιτική σεβασμού της θρησκευτικής ελευθερίας των πολιτών, θα πρέπει πρωτίστως να προβεί στην τροποποίηση διατάξεων του Ν.1566/1985 για τη δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

             Αντίθετα η  Εκκλησία θα πρέπει να φροντίσει με κατάλληλα εκπαιδευμένους  λειτουργούς της, να αναλάβει το έργο της κατήχησης των νέων, σε συνεργασία με τους γονείς και τους αναδόχους.

         Ατυχώς ξεχάσαμε εντελώς το ρόλο που επιφυλάσσει η εκκλησία στους γονείς όσο και στους αναδόχους.

Η Εκκλησία θα πρέπει να αναλάβει το από αιώνων επιτελούμενο κατηχητικό της έργο και να μην αφήνει το έργο αυτό, σε καθηγητές που η τύχη τους έκανε  Θεολόγους, ενώ στην ουσία και στην καθημερινότητά τους είναι εν πολλοίς  άθεοι.

      Το μάθημα  των θρησκευτικών  επιβάλλεται να αλλάξει  περιεχόμενο. Είναι επιβεβλημένο να διδάσκεται και να το παρακολουθούν όπως και στο παρελθόν όλοι οι μαθητές ανεξαρτήτως θρησκεύματος και δόγματος. Είναι δυνατό  να  μετατραπεί σε  ένα μάθημα ιστορίας  θρησκειών. Έτσι ο κάθε μαθητής θα γνωρίζει όλες τις βασικές θρησκείες του κόσμου καθώς και την ιστορική καθεμιάς  διαδρομή , χωρίς να υπεισέρχεται η διδασκαλία στον τομέα  κατήχησης. Αυτή την αποστολή ας την αναλάβουν εκείνοι που εκ καθήκοντος   είναι ταγμένοι γι’ αυτό  το σκοπό.

   Η Εκκλησία και η ηγεσία της θα πρέπει να καταλάβει κάποια στιγμή  πως δεν θα πρέπει να συνεχίζει να βρίσκεται υπό την κηδεμονία της πολιτείας  και  να είναι πειθήνιο όργανο της εκάστοτε  κοσμικής εξουσίας. Και βεβαίως δεν μπορεί να καταφέρεται κατά του Καίσαρα, αλλά και δεν μπορεί να πράττει ότι αντιστρατεύεται  τα πιστεύω της,  τα δόγματά της, και τα καθήκοντα των λειτουργών της.

          Οι λειτουργοί της θα πρέπει κάποτε να καταλάβουν ότι στα καθήκοντά τους και τις υποχρεώσεις τους  δεν είναι μόνο   οι κηδείες,  οι γάμοι  και τα μνημόσυνα.

 Πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες  όχι απλά να συντηρήσουν και να διατηρήσουν τα εντός της μάνδρας ποίμνιά τους αλλά να περιλάβουν στους κόλπους της και εκείνους που ευρίσκονται εκτός της μάνδρας και κινδυνεύουν από τους πάσης μορφής και  φύσεως προβατόσχημους λύκους.

          Ούτε βεβαίως  η Πολιτεία  είναι δυνατόν  να σέρνεται  στα Δικαστήρια Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και να καταδικάζεται ούτε φυσικά και η Εκκλησία να εμφανίζεται δέσμια  στην ασφυκτική αγκαλιά του Καίσαρα και να χορεύει ως Σαλώμη στους σκοπούς τη εκάστοτε κανοναρχούσας Ηρωδιάδος