ΣΤΕΛΙΟΣ Θ. ΜΑΦΡΕΔΑΣ
# Λυρισμός με βαθιά φιλοσοφική προέκταση #
Σπούδασε οικονομικά. Εργάσθηκε στην Εμπορική Τράπεζα και διετέλεσε Περιφερειακός Διευθυντής Δυτικής Ελλάδος της Τράπεζας Κύπρου Γεννήθηκε στην Πρέβεζα το 1949. Έχει κάνει οικονομικές και τραπεζικές σπουδές και είναι μέλος της Διοίκησης της Τράπεζας Κύπρου στην Ελλάδα.
Έχει επίσης εκδώσει την ανθολογία ποίησης "Η Πρέβεζα στη νεοελληνική ποίηση". Δημοσιεύει τακτικά μελέτες και κριτικές αναλύσεις στο περιοδικό ‘’Πάροδος’’, ενώ έργα του έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς και σε άλλα λογοτεχνικά περιοδικά. Τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται στην Πάτρα. Ας δούμε την γραφή του
Περιφέρομαι ικέτης
Εδώ σ᾿ αὐτή την προκυμαία θα με συναντήσεις
κάθε βράδυ, ικέτης των θεών να περιφέρομαι
ανάμεσα σε σκάφη νεόπλουτων
με ονόματα φαιδρά.
Με τους άτυχους μελαψούς να συμφύρομαι
που καραδοκούν στο κύτος των πλοίων να χωρέσουν,
ενώ εγώ,
-ο κατά γενικήν ομολογίαν επιτυχημένος-
παρακαλώ στον κόρφο σου να με περιθάλψεις.
Εδώ σ᾿ αυτή την προκυμαία θα με βρεις
με σκυμμένο κεφάλι, να ψάχνω τα ίχνη σου.
Ο Στέλιος Μαφρέδας έχει διαγράψει μία μακρά και άκρως ενδιαφέρουσα πορεία μέσα στο χώρο της σύγχρονης ελληνικής ποίησης. Με τις, ποιητικές του συλλογές έχει κατορθώσει να διαμορφώσει και να αποκρυσταλλώσει κάποια βασικά χαρακτηριστικά που προσδίδουν στα ποιήματά του έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα και συγκροτούν την ποιητική του ιδιοπροσωπία, την δική του ξεχωριστή και διακριτή «φωνή».
Λυρισμός με βαθιά φιλοσοφική προέκταση χαρακτηρίζουν τα ποιήματα του Στέλιου Μαφρεδα Η ελπίδα κυριαρχεί στην αέναη πορεία της ζωής η οποία γεννιέται μαζί με τη μουσική που υπάρχει πριν από εμάς, συνεχίζεται αενάως και πάλλεται αφομοιώμενη με το ρυθμικό μέλος του τραγουδιού. Γράφεται στην πέτρα της υπομονής που γεννά ανθούς την άνοιξη καταυγάζοντας ένα μυροβόλημα στην ψυχή του κόσμου. Ποίηση, ύμνος στον πόνο με χαρακτηριστικό στίχο
«Σε προδίδει μια ματιά στοργής
ένα βλεφάρισμα αμηχανίας».
Ο τροφοδότης πόνος μεγαλείο στα κυπαρίσσια, στις πυγολαμπίδες που δεν νικάνε το σκότος, στο γυρισμό που είναι άπιαστη γιορτή και στο σπάραγμα που εκφράζεται με τον ανωτέρω στίχο
«Όταν ανοίξεις το παράθυρο/
θα δεις τ' αστέρια/ ».
Θέλει να γίνει άνθρωπος χωρίς συμφέρον, αγορές που είναι σκλαβιά σωμάτων και ψυχών ανελεύθερων. Θέλει ενότητα, με προμετωπίδα τη δικαιοσύνη και αρωγούς αυτής τη γνώση, την τέχνη, τον πολιτισμό. Επιθυμεί να συντάσσονται τα πάντα και οι πάντες στο αλώνι της αδελφοσύνης.
Μια ευαίσθητη πνοή διαχέει στους μελετημένους, στίχους εκφράζοντας συμπυκνωμένα, λακωνικά, υψηλά μηνύματα και απέραντα συναισθήματα και στοχασμούς. Με ύφος λεπτό, με παλμό και κίνηση εναλλασσόμενη περιρρέει τους μικρούς, αλλά με μουσικότητα στίχους δίνοντας χαρακτήρα ρυθμικό. Εικόνες με αποχρώσεις φωτός, ωρίμανση με σιωπή προδίδουν νουν ρυτιδωμένης σοφίας Ποίηση εσώψυχη, ερωτική, επαναστατική, αναδεικνύει έναν ποιητή ονειρολόγο που με ευαισθησία ψυχής αναπλάθει την συμπαντική ωραιότητα του Κόσμου και αποκαλύπτει τη μοναδικότητά του. Μας λέει ο ποιητής
Εξομολόγηση
Κύριε,
δεν ξέρω με ποια ανομήματα
μ’ έχεις χρεωμένο
κι ούτε την τιμωρία
που μου επιφυλάσσεις γι’ αυτά.
Σου λέω όμως,
πως όταν βρεθώ ενώπιόν σου
θ’ αρνηθώ όλες τις κατηγορίες.
Ήμουνα πάντοτε άνθρωπος καλών προθέσεων.
Για έν’ αμάρτημα μόνο
θ’ αποδεχθώ την ενοχή μου
και είμαι έτοιμος ν’ αντέξω
το επιτίμιο που θα μου επιβάλεις,
ότι για χάριν της καλής μου
υπήρξα κλέφτης λουλουδιών,
υπεξαιρέτης στίχων και ποιημάτων.
Τα ποιήματα του διακρίνονται, σε γενικές γραμμές, για την μικρή τους έκταση. Το στοιχείο αυτό προσδίδει στα ποιήματα μια ιδιαίτερη δυναμική ενισχύοντας και την ποιητικότητα, αλλά και την αμεσότητα που αναπόφευκτα δημιουργείται οδηγώντας σε ένα καίριο και καταλυτικό ποιητικό αποτέλεσμα. Η δόμηση των ποιημάτων, παρόλο που δεν ακολουθεί ένα σταθερό σχέδιο, εμφανίζει ορισμένους κοινούς τόπους με χαρακτηριστικότερο τον διαχωρισμό των τελευταίων στίχων οι οποίοι αποτελούν μία ξεχωριστή στροφή εν είδη συμπεράσματος, αποφθέγματος ή ακόμα και ευχής. Αυτό το κλείσιμο των ποιημάτων προκαλεί ένα αίσθημα ασφάλειας στον αναγνώστη, από τη στιγμή που ο ποιητής επιλέγει συνειδητά να προσφέρει τη λύση στο «αίνιγμα» που αναπόφευκτα κάθε ποίημα αποτελεί. Έτσι, ο αναγνώστης δεν εγκλωβίζεται σε μια αέναη αναζήτηση του νοήματος ή του μηνύματος των στίχων και αφήνεται ελεύθερος να απολαύσει τη μορφή και το περιεχόμενο του ποιήματος στην ολότητά του.
Όταν βγαίναμε απ’ το σπίτι
τον κρατούσα πάντοτε από το
μικρό δάχτυλο του χεριού του.
Ο πατέρας μου! ψιθύριζα
καθώς συγχρόνιζα το βήμα μου με το δικό του
και του χάιδευα τους ρόζους.
Καμάρωνα που ήταν τόσο σκληροί.
Σκληροί, σαν τη ζωή μας…
Η ανατρεπτική διάθεση του ποιητή, φαίνεται πως συνιστά, σε μεγάλο βαθμό, την γραφή του. Γιατί, στην πρώτη ποιητική ενότητα, που τιτλοφορείται «Δίκην μυθολογίας» ο ποιητής επιχειρεί κάτι παράδοξο, συνάμα όμως πρωτότυπο και ελκυστικό. Ενώ δηλαδή αντλεί από θέματα και μορφές της ελληνικής μυθολογίας και ιστορίας, δεν μένει στον χειρισμό τους ως μυθολογικών ή ιστορικών θεμάτων, μεταφερόμενος ο ίδιος στο εκεί και το τότε, αλλά αντίθετα προσαρμόζει τον μύθο ή τη μορφή στη δική του περίπτωση και μιλά με όρους μυθολογικούς ή ιστορικούς για ζητήματα προσωπικά, για εμπειρίες και στιγμές του δικού του βίου.
Ορθώνω το ανάστημα
ο Κυρηναίος σου και πώς ν' αποστατήσω;
Οι ελπίδες μου σταυρός
κι είναι το βάρος τόσο ασήκωτο
χωρίς το άγγελμά σου
Ποίηση-κυρίως-του ελεύθερου στίχου που συγχρονίζεται με τα κοινωνικά δρώμενα της εποχής. Ο ποιητής ενδεδυμένος, με ό,τι η Ζωή τον εμπεριέχει και τον εκπροσωπεί. Στον ευγενέστερο χρόνο της ποίησης, εναποθέτει τους αρμούς της καρδιάς του, κάνοντας το συναίσθημα, ένα ευρύτερο πεδίο ποιητικής ανταπόκρισης. Ειλικρινής-απλός-και περιεκτικός-κάνει την ποίησή του ένα πολλαπλό οδοιπορικό-βιωματικής πορείας, που στοιχειοθετεί την προσωπική του απολαβή στα γεγονότα και την προσωπική του προμήθεια στη σιωπή, στις αγωνίες και στην αναμονή της ελπίδας που φέρει το καινούργιο της ζωής. Πηγαίος και αυθόρμητος, με φανερή προσήλωση στη φύση και στο πολύ συνεκτικό στοιχείο, ενός δυνατού συναισθήματος που καθορίζει όλο το εύρος της ποιητικής του εξέλιξης, Ποιητής μιας εναλλασσόμενης πραγματικότητας, που δεν κρύβεται και δεν αποσιωπά την εξέλιξη και το στοιχείο της προσωπικής του οδοιπορίας. Μας λέει
Σε προδίδει μια ματιά στοργής
ένα βλεφάρισμα αμηχανίας.
Βγαίνεις από το κέλυφος
εύθραυστη και ανασφαλής
ο Ζέφυρος εγώ
από παλιά φανατικός και στρατολογημένος.
Η μέθοδος και η διαδικασία αυτή συνιστά μία αξιοσημείωτη στροφή στα μέχρι σήμερα ποιητικά δεδομένα. Βεβαίως η εκμετάλλευση του μυθολογικού και ιστορικού παρελθόντος ήταν και εξακολουθεί να είναι κοινός τόπος μεταξύ των ποιητών, οι περισσότεροι όμως κινήθηκαν στις δημιουργίες τους με γνώμονα την παραμονή τους εντός του παρελθόντος ακόμα κι αν, μέσω αυτού, επιχειρούσαν να μιλήσουν για τη συγχρονία και το παρόν.
Στενά συνυφασμένη με τη μέθοδο αυτή του ποιητή είναι και η χρήση του πρώτου προσώπου, η οποία προσδίδει ένα είδος αυτοαναφορικότητας στα ποιήματα του Μαφρέδα. Πρόκειται δηλαδή για μία ποίηση σαφώς προσωπική, εξομολογητική, αυτοαναφορική, η διάσταση όμως αυτή μετριάζεται ή υπονομεύεται από την τακτική του ποιητή να μετουσιώνεται ο ίδιος, κάθε φορά, σε μία άλλη ύπαρξη, μία άλλη μορφή.
Σε πολλά ποιήματα οι δύο αυτοί πόλοι ταυτίζονται και συνυπάρχουν τόσο αρμονικά ώστε ο έρωτας να είναι μία ποιητική καθαρά δημιουργία και η ποίηση να προκύπτει και να υπηρετεί το ερωτικό αίσθημα.
Παρακαλώ τα μάτια σου,
έστω
για έναν στίχο απόψε να σπιθοβολήσουν.
Η ερωτική εμπειρία, μάλιστα, και το ερωτικό αίσθημα προσλαμβάνει στα ποιήματα του Μαφρέδα μία χροιά ρομαντική και μια τάση ενατένισης της φύσης και του κόσμου με τους όρους του ερωτισμού.
Όταν ανοίξεις το παράθυρο
θα δεις τ' αστέρια
που κουρνιάζουν απόψε
στα δέντρα της αυλής σου.
Στις φούχτες σου να τα μαζέψεις.
Ζηλεύει παράφορα η μέρα.
Στα ποιήματα του πραγματοποιείται ουσιαστικά μία δέσμευση του ποιητή, ένορκη όπως ο ίδιος αρέσκεται να επαναλαμβάνει, απέναντι στον έρωτα και την ποίηση, απέναντι σε δύο δυνάμεις που τον κυριαρχούν και τον συντρέχουν.
Με τον λόγο σου τιθασεύεις τον καιρό,
καμία παρομοίωση δεν σου ταιριάζει.
Αδέξιος κηδεμόνας ο θεός
πώς να δεχτεί
την αίρεση και τη δική σου εξαγγελία;
Πάλι στην ομορφιά σου απόψε θα ορκιστώ.
Ο ποιητής καταθέτει την πίστη του στην καταλυτική επενέργεια του έρωτα και της ποίησης στην ανθρώπινη ζωή και ύπαρξη. Και πάλι εδώ, η κατάθεση είναι προσωπική, ο Μαφρέδας όμως δεν περιορίζεται σε μια απλοϊκή προσέγγιση της ποίησης και του έρωτα, στον τύπο της εξομολόγησης, αλλά συνθέτει κυριολεκτικά έναν ύμνο στις δύο αυτές δημιουργικές δυνάμεις που κεντρίζουν την δημιουργική του διάθεση. Στο μέτρο λοιπόν που τα ποιήματά του τίθενται στην υπηρεσία της εξύμνησης, ο ποιητής προσεγγίζει σε μεγάλο βαθμό τους λυρικούς ποιητές της αρχαιότητας που συνέθεσαν τα ποιήματά τους εκκινώντας από τις ίδιες αφετηρίες και την ίδια διάθεση.
Η πανσπερμία του Έρωτα, της ηθελημένης πορείας, της ψυχικής απεραντοσύνης, της καθαρότητας των επιλογών, το έναυσμα της ψυχικής ωραιότητας, τα δωρίσματα της ζωής, -που ημερώνουν τον άνθρωπο-, τα φιλέματα της εγκαρδιότητας των προσφιλών ατόμων, η φωνητική διάθλαση της ποίησης και το ωριμασμένο και αισθητικό τέλος του ποιήματος, είναι οι κρίκοι δημιουργίας-έμπνευσης και δοκιμασίας αυτής της ποίησης, που κεντρώνει την Ύπαρξη, με την αίσθηση της συνέχειας, της απλότητας, και της αμεσότητας του λόγου.
Θα κλείσω αυτή την μικρή παρουσίαση για ένα ποιητή που γνώρισα από το διαδίκτυο Βλέπω λοιπόν μπροστά μου ένα ποιητή συγκροτημένο στη γραφή του Έναν ενεργό πολίτη της γνώσης, που επιθυμεί και προσδοκά η ποίηση να έχει πάντα καλοτάξιδες τις αντένες της επικοινωνίας με τα ανθρώπινα, και το περίσσευμα της ανθρώπινης αίσθησης και της αγάπης, να πρωτοπορεί στη ζωή και στην αδελφοσύνη, μακριά από τις κραυγές της μοναξιάς και της ουτοπίας.
Η ποίηση είναι ζωή, γεννά την επικοινωνία και ανοίγει πάντα διαύλους χαράς, δράσης και μεγαλοσύνης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου