Γιώργου Λ. Μαργαρίτη
Φοιτητή Νομικής
Θα αφηγηθώ τρεις ιστορίες που έμαθα στο σχολείο και χαρακτηρίζονται
ως ηρωικές πράξεις. Πρώτη (Παπαρρηγόπουλος):«Τρία έτη
διήρκεσεν ο αγών ούτος και οι Σουλιώται δεν έπαυον νικηφορούντες ότε
κατά Σεπτέμβριον του 1803, διά της προδοσίας του Πήλιου Γούση,
εκυριεύθη τελευταίον το Σούλι, οι δε πρόμαχοί του υποχωρήσαντες εις
την Αγίαν Παρασκευήν και πάσχοντες τα πάνδεινα ιδίως εκ της δίψης,
διότι οι περιζώσαντες αυτούς πολέμιοι είχον καταλάβει τας των υδάτων
πηγάς, συνήνεσαν τελευταίον, όχι να παραδοθώσιν, αλλά να
συνθηκολογήσωσιν ότι θέλουσιν απέλθει ελευθέρως, όπου βούλωνται μετά
των όπλων και των σκευών.
Ο Αλής εκύρωσε τας συνθήκας ταύτας και τη 12η Δεκεμβρίου 1803
εγκατέλειπον οι Σουλιώται την πατρίδα αυτών, διαιρεθέντες εις τρία
σώματα. Έμειναν δε εις Αγίαν Παρασκευήν ο μοναχός Σαμουήλ και πέντε
έτεροι άνδρες ίνα παραδώσωσι τον χώρον και λάβωσι κατά τα συμφωνηθέντα
το αντίτιμον των εν αυτώ σωζόμενων έτι πολεμοφοδίων.
Αλλ ότε προσήλθον δύο Τούρκοι και εις γραμματεύς του Αλή ίνα
εκτελέσωσι τους όρους τούτους, ο γραμματεύς του Αλή, αφού επλήρωσε τα
χρήματα, είπε σαφώς εις τον Σαμουήλ ότι θέλει υποστή δεινήν τιμωρίαν,
αφού έσχε την αφροσύνην να παραδοθή εις χείρας του βεζύρη.
Ο δε «καμμίαν», απήντησεν αμέσως, «δεν δύναται να μ επιβάλη τιμωρίαν»,
και κενώσας το όπλον του επί της πυριτοθήκης έθαψεν υπό τα ερείπια του
τελευταίου εκείνου προμαχώνος εαυτόν τε και τους συναγωνιστάς και τους
Τούρκους. Ουδ ελαττώνει την αξίαν της θυσίας ταύτης το γεγονός ότι ο
Αλής έλαβεν αυτήν ως πρόφασιν ίνα θεωρήση ακύρους τας προς τους
Σουλιώτας γενομένας συνθήκας...».
Δευτερη ( Περραιβός):«τότε εγνώρισαν ο Κουτσιονίκας και ο Κίτσιο Μπότσαρης την συνηθισμένην αντιπληρωμήν όπου δίδει ο Βεζίρης εις τους πιστούς του προδότας, πλην η μετάνοια τότε ήτο ανωφελής. Άρχισαν μ΄ όλον τούτο και αντεμάχοντο μεγαλοψύχως, δεν είχαν όμως τα αναγκαία ν΄ αντισταθούν περισσότερον από δύο ημέρας. Αι γυναίκες δε κατά την δευτέραν ημέραν βλέπουσαι ταύτην τη κτηνώδη περίστασιν, εσυνάχθησαν έως εξήκοντα, επάνω εις έναν πετρώδη κρημνόν.
Εκεί εσυμβουλεύθησαν και απεφάσισαν ότι καλύτερα να ριφθούν κάτω από
τον κρημνόν διά να αποθάνουν, πάρεξ να παραδοθούν διά σκλάβες εις
χείρας των Τούρκων. Όθεν αρπάξαντες με τας ιδίας των χείρας τα άκακα
και τρυφερά βρέφη, τα έρριπτον κάτω εις τον κρημνόν. Έπειτα αι μητέρες
πιάνοντας η μία με την άλλη τα χέρια τους άρχισαν και εχόρευαν,
χορεύουσαι δε επηδούσαν ευχαρίστως μίαν κατόπιν της άλλης από τον
κρημνόν. Μερικαί όμως δεν απέθανον, επειδή έπιπτον επάνω εις τα παιδία
των και τους συντρόφους, των οποίων τα σώματα ήταν καρφωμένα πάνω εις
τες μυτερές πέτρες του κρημνού».
Τρίτη :Ο Χρήστος Καψάλης (1751-1826)μην μπορώντας να συμμετέχει στην έξοδο του Μεσολογγίου προτίμησε να πεθάνει στα ερείπια της πατρίδας του. Την παραμονή της εξόδου συγκέντρωσε πολλά γυναικόπαιδα, ασθενή και εξαντλημένα από την πείνα και τις αρρώστιες, και όσους ανάπηρους δεν μπορούσαν να πάρουν μέρος στην έξοδο. Κατέλαβε την μεγάλη πυριτιδαποθήκη κάτω από τον προμαχώνα του Μπότσαρη, η οποία ήταν γεμάτη εκρηκτικές ύλες. Την νύχτα της εξόδου
έψελναν νεκρικές ακολουθίες, ενώ ο Καψάλης κρατούσε συνεχώς ένα
αναμμένο δαυλί στο χέρι του. Το πρωί, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην
πόλη, ο Καψάλης ανατίναξε την πυριτιδαποθήκη μαζί με όλους τους
παρευρισκομένους και πλήθος Τούρκων εχθρών.
Αυτές οι τρεις ιστορίες είναι μονάχα ένα μικρό δείγμα από τις στιγμές
αυτοχειρίας που διακρίνει την ιστορία του ελληνισμού. Ελευθερία ή
θάνατος έλεγαν οι προγονοί μας. Αυτή η Ελευθερία είναι το ύψιστο αγαθό
για τον Έλληνα. Θα πρέπει όλοι να καταδικάζουμε την πράξη της
αυτοκτονίας χωρίς σκοπό. Όμως υπάρχουν περιπτώσεις όπου η αυτοχειρία
έχει συγκεκριμένο σκοπό και στόχο την αφύπνιση της κοινωνίας, την
αποτίναξη της δουλικότητας και του φόβου, την εφαρμογή μιας δικαιϊκής
νομοτέλειας κι εν τέλει την πορεία προς την Ελευθερία...Σε αυτές τις
περιπτώσεις εμφανίζεται το ηρωικό στοιχείο...Εκείνο το στοιχείο που
κάνει τον άνθρωπο να σπάει τα ανθρώπινα όρια και μέτρα.
. Είναι λοιπόν προφανές ότι οφείλουμε να ξεχωρίσουμε τις
στιγμές εκείνες που η αυτοχειρία φέρει ένα μήνυμα ελευθερίας, ένα
μήνυμα προς την κοινωνία ότι οφείλουμε να σπάσουμε τα όρια. Είναι
επίσης προφανές ότι η οποιαδήποτε αυτοχειρία δεν αποτελεί
θυσία. Υπάρχουν άνθρωποι που είτε από ντροπή, είτε από κατάθλιψη, είτε
από τρέλα οδηγούνται στην αυτοκτονία...Οφείλουμε να ξεχωρίζουμε τις
ηρωικές που είναι οι εξαιρέσεις από τις κοινές αυτοχειρίες...Αλλιώς
δεν μπορούμε να δικαιολογούμε ως ηρωική πράξη του καλόγερου Σαμουήλ
και να κατακρίνουμε τον Δημήτρη Χριστούλα ο οποίος μάλιστα εξηγεί τους
λόγους για τους οποίους προέβει στην αυτοχειρία και μάλιστα έχουν
σχέση με ένα μήνυμα ελευθερίας, αξιοπρέπειας και αφύπνισης.
Ομολογουμένως η πράξη του δεν γυρεύει μιμητές. Αντίθετα ζητά από την
κοινωνία να παλέψει (καθώς εκείνος γέρος πια και πιθανόν άρρωστος
εξηγεί ότι δεν έχει τις δυνάμεις).Την ίδια στάση έχει ο καλόγερος
Σαμουήλ , οι Σουλιώτισσες και ο Καψάλης. Όλοι τους μοιάζουν αδύναμοι
μπροστά στου σπαθιού του κατακτητή την κόψη. Δεν μπορούν να πολεμήσουν
καθώς νιώθουν παγιδευμένοι. Βρίσκουν διέξοδο με την πράξη τους. Σπάνε
τα δεσμά και πορεύονται στο δρόμο που επέλεξαν.
Όσοι λοιπόν ελαφρά την καρδία καταδικάζουν τον "αμαρτωλό" αριστερό
Χριστούλα που γράφει για κατοχική κυβέρνηση στην Ελλάδα, οφείλουν να
καταδικάσουν τον "αμαρτωλό" αρβανίτη καλόγερο Σαμουήλ που θεώρησε
σκλαβιά το να δέχεται την κατοχική εξουσία του Αλή Πασά , να
καταδικάσουν τις "αμαρτωλές" Σουλιώτισσες Αρβανίτισσες που όχι μόνο
αυτοκτόνησαν αλλά πήραν μαζί στο θάνατο τα νεογέννητα παιδιά τους για
να μην πουληθούν στα χλιδάτα χαρέμια της Ανατολής κι αλλαξοπιστήσουν
και να καταδικάσουν τον μπουρλοτιέρη του Μεσολογγίου Χρήστο Καψάλη που
οδήγησε στο θάνατο τα γυναικόπαιδα της πόλης για να μην παραδοθούν
στην σκλαβιά.
Κι επειδή η ιστορική άχλη και η απόσταση από τα
γεγονότα προσδίδουν μεγαλύτερο κύρος στα πρόσωπα και στον ηρωισμό τους
καλό είναι να αναλογιστούμε πως θα κρίναμε την πράξη τους στην γραμμή
του παρόντος χρόνου, δηλαδή αν τώρα αυτοί θυσίαζαν με αυτοχειρία την
ζωή τους για τα ιδανικά τους...
