ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ-ΚΡΙΤΙΚΗ
ΓΙΩΡΓΟΣ Λ. ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ: « ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ»
ΠΟΙΗΣΗ
Εκδόσεις ΒιβλιοΠΑΝΟΡΑΜΑ Ηλιδα
2014
Σημείωμα Σταύρου Ιντζεγιάννη
Έχοντας διαβάσει την πρώτη ποιητική
συλλογή του Γιώργου Μαργαρίτη με τίτλο «ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ» κι ακόμη διαβάζοντας στο Διαδίκτυο κατά καιρούς,
στίχους του, με διευκόλυναν ώστε να έχω ήδη διαμορφώσει μιαν άποψη σχετικά με
την πορεία του νέου ποιητή καθώς αργά
αλλά σταθερά ωριμάζει, χαρακτηριστικό του πνευματικού ανθρώπου, που
προσπαθεί με τον έναν ή άλλον τρόπο,
την τελείωσή του. Του ανθρώπου, που δεν επαναπαύεται στα ενθουσιώδη σχόλια τα οποία μάζεψε η πρώτη του δημόσια εμφάνιση, αλλά ψάχνει και ψάχνεται θεματολογικά,
υφολογικά, λεκτικά, δοκιμάζοντας τον ποιητικό του λόγο σε πλατύτερους
ορίζοντες.
Ωστόσο δεν είναι αυτό που θα ήθελα να επισημάνω, διαβάζοντας και παρουσιάζοντας
την καινούργια του ποιητική συλλογή. Υπάρχει κάτι που το θεωρώ σαν πρόκληση και
δεν είναι λόγος κενός. Ξέρετε όταν έχεις να παρουσιάσεις έναν ποιητή που έχει
στο ενεργητικό του 5-6 ποιητικές συλλογές, δε
δυσκολεύεσαι, γιατί έχει πια διαμορφώσει το στυλ του, το ύφος του, τη
γλώσσα του, έχει δώσει το στίγμα του και δε διακινδυνεύεις την κρίση σου.
Στην περίπτωση του Γιώργου Μαργαρίτη, η
πρόκληση της κριτικής είναι η διορατικότητα. Είναι αν θέλετε η επιτυχημένη ή
όχι διάγνωση για το αν πρόκειται για
μία προσπάθεια με συνέχεια ή αποτελεί
απλώς έναν διάττοντα.
Ας δούμε όμως μαζί –διαβάζοντας
χαρακτηριστικά αποσπάσματα, όπου ο ποιητικός λόγος χαρακτηρίζει τον ποιητή και
οριοθετεί την ποίησή του.
Μια πρώτη διαπίστωση από τα δύο πρώτα
κιόλας ποιήματα - από τα 18 συνολικά-Την ΕΛΠΙΔΑ και το ΛΕΥΤΕΡΟΣ είναι ότι πρόκειται για μια ποίηση εσωτερικού
χώρου. Ένας χώρος όπου υπογραμμίζονται δύο χαρακτηριστικά της πνευματικής του υπόστασης. Την αισιοδοξία αφ ενός (μιλά για ελπίδα και τη
μαχητικότητά του απέναντι στους εχθρούς που μοιραία εμφωλεύουν σε κάθε νέον
άνθρωπο) και ενάντια στο φόβο αφ
ετέρου για τα μελλούμενα
Κι εδώ όπως και στην πρώτη του εμφάνιση
στη «μυσταγωγία» ο τόνος είναι προσωπικός. Και θα ήταν περίεργο αν δεν ήταν.
Αυτός ο προσωπικός τόνος, υπήρξε για όλους μας, χαρακτηριστικό των πρώτων
στίχων που γράψαμε κάποτε και μάλιστα με γενεσιουργό αιτία τον έρωτα. Από την
άποψη αυτή δεν διακινδυνεύω την κρίση ότι ο Μαργαρίτης βρίσκεται θεματολογικά
στην σωστή λεωφόρο που οδηγεί σε παραπέρα
στόχους.
Έχοντας ξεφύγει -και νωρίς μάλιστα- από
τα πρώτα ποιητικά ερεθίσματα, τον έρωτα
λόγου χάρη και τον γύρω αισθητό κόσμο, κυριαρχείται στη νέα του συλλογή το «ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ» από έναν εσωτερικό προβληματισμό που λίγο έως πολύ,
έχουν όλοι οι νέοι. Αναζητά απαντήσεις στους προβληματισμούς του, κυριαρχείται
από την ελπίδα. Εξορκίζει το φόβο. Υψώνει το ανάστημά του.
Άλλωστε ο τίτλος της συλλογής ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ
σημειολογεί αυτή την πολύπλευρη οπτική γωνία που δημιουργείται από τους
πολυκαθρεφτισμούς, όταν παρατηρείς τα
είδωλα του έσω και του έξω κόσμου να
μετασχηματίζονται καλειδοσκοπικά από τις επάλληλες εικόνες οι
οποίες διαμορφώνονται από τις ψυχικές διεργασίες στις οποίες υποβάλλεται ο
συναισθηματικός κόσμος .Επιδράσεις που
μοιραία δέχεται ως ενεργός πολίτης
από την πολιτική, οικονομική,
πολιτιστική και πνευματική ζωή των ημερών μας. Ένα καλειδοσκόπιο συναισθημάτων του αισθητού ή του ονειρικού κόσμου.
Η ελπίδα
-αυτή η ζωογόνος δύναμη του
ανθρώπου-δίνει το πρώτο του στίγμα.
Η ελπίδα. (Σελ 11)
Γεννήθηκες μόνη σου
Άτρωτη
στα παιδικά μου όνειρα
Ωρίμαζες
μέσα μου
όταν
ζητούσα τη λύτρωση
Αιώνια εκδιώκτρια
του πορθητή των θνητών
του Άρχοντα φόβου
σε καλώ
ακόμα και τώρα
που κείτομαι
μπροστά στα ερείπια της χώρας.
Κι ακριβώς αυτή του η αποκάλυψη τον
οδηγεί σε ένα εσωτερικό διάλογο που δείχνει σα συνέχεια του πρώτου
ποιήματος. Ένας εσωτερικός διάλογος της ελπίδας με το φόβο καθώς.
ο
ποιητής προσπαθεί να ξεφύγει από τα πρώτα επιφανειακά ερεθίσματα
Ο λεύτερος (σελ 12)
Ποιος είσαι άνθρωπε.
Τι λογαριάζεις πως θα πετύχεις με το φέρσιμό
σου;
Προσκύνα
δε σκιάζεσαι
Και η
απάντηση του ανθρώπου που νοιώθει
ελεύθερος και που δικαιολογεί και τον τίτλο.
Δε γεννήθηκα για να σε υπηρετώ. Δε προσκυνώ
Κι
ακόμα
Σ` έμαθα
φόβος το ονομάσου και κατοικείς μέσα μου….
Κάνε στην άκρη
Από
εδώ και στο εξής θα πορευτώ μονάχος.
Αυτή η διαπάλη της ελπίδας με τον φόβο αγγίζοντας τον βαθύτατο συναισθηματικό του κόσμο, του δημιουργεί το
ερέθισμα, τη συγκίνηση θα έλεγα για τη
δολοφονία του Παύλου Φύσσα στον οποίο αφιερώνει τον
«Μετρονόμο» (σελ.14,15)
Έμαθε
να λέει στίχους και με μουσικές
Να
μετρά το άπειρο
Εισπνέοντας
την ελευθερία της στιγμής.
Έμαθε
ν` αγαπά τον συνάνθρωπο
Έμαθε
λέει να είναι ελεύθερος
Να
μην ανήκει πουθενά
στη
ζωή και στο θάνατο.
Μπροστάρης
χωρίς φόβο
Να
δείχνει το δρόμο της ζωής
Πολιτικοποιημένος
όπως άλλωστε όλοι οι νέοι της εποχής του-κι όπως έχει χρέος ο κάθε πολίτης, να
έχει- αλλά και να μάχεται για τις ιδέες του, ευαισθητοποιείται και παίρνει θέση
απέναντι στην εξουσία
Στην
κάθε είδους εξουσία όταν θεωρεί πως
πορεύεται με λανθασμένες επιλογές φανερώνοντας ένα οξύ κριτικό πνεύμα
που δε χαρίζεται δε συμβιβάζεται «Ο Άννας και ο Καϊάφας» αποτελούν όπως ξέρουμε
τα σύμβολα της θρησκευτικής διαφθοράς
και την εμπλοκή της με την πολιτική εξουσία. Εδώ όμως αποκτούν ένα πλατύτερο
νόημα. Έναν συμβολισμό. Δεν σηματοδοτούν όπως από πρώτης όψεως θα νομίσει ο
αναγνώστης μόνο τη θρησκευτική εξουσία
αλλά γενικά το κατεστημένο .Το σύστημα καθώς λέμε που αποτελεί πηγή
διαφθοράς αγγίζοντας την όποια
εξουσία..
«
Σας είπαν να γίνεται οδηγοί
– γράφει στο ποίημά του Άννας και Καϊάφας-
και να διδάσκετε
τι είναι καλό και τι κακό.
Σας
έθεσαν ποιμένες
και
σας έδωσαν έδρες και πλούτη»
……..
Και
σεις
Γραμματείς
και Φαρισαίοι
Τυφλοί
στα κελεύσματα του
Τυπικού
Μωσαϊκού νόμου
συνουσιασθήκατε
με
τη διεφθαρμένη πολιτική εξουσία
Πιο έντονα φαίνεται αυτή η κριτική στάση
απέναντι στην εξουσία στη συνέχεια όπου
η ποίησή του γίνεται ένα μαστίγιο, ενάντια στην πολιτική της διαφθοράς που
καλύπτει την κάθε μορφή εξουσίας όταν
γίνεται δυνάστης του πολίτη.
Γεννημένος και μεγαλωμένος σε μια οικογένεια όπου ο γεννήτορας μάχεται για τις πολιτικές του θέσεις είτε σα
Νομαρχιακός ή Δημοτικός σύμβουλος και
με έντονη συνδικαλιστική δράση – πρόεδρος επί σειρά ετών των πολυτέκνων και με συνεχή και ακάματο
προσφορά τόσο στον κοινωνικό όσο και στον πνευματικό χώρο, είναι φυσικό
να αποκτήσει πολιτική σκέψη και κρίση
που εκδηλώνεται με σαφήνεια στον ποιητικό του λόγο. Όπως όλοι οι νέοι δεν μπορεί να μείνει αδιάφορος
για τις πολιτικές εξελίξεις του τόπου. Ξεκινά όπως όλοι μας κάποτε από τις
ιδεολογικές μας παρορμήσεις αναζητώντας
το ιδανικό. Τον καλύτερο κόσμο.
Γράφει στο ποίημά του « Νέμεσης.»
Μας
είπαν για το καλό σας γίνονται οι θυσίες
Και
κοντοστάθηκαν ξιπασμένοι σε μιαν άλλη Αυλίδα
Περιμένοντας
να φυσήξουν ούριοι άνεμοι
χωρίς
να πειράξει κανείς την κόρη τους.
Μας
είπαν κάνετε υπομονή κι όλα τα αλλάξουν
Στο τέλος θα δικαιωθείτε
Εξαγοράζοντας
την ιώβεια υπομονή μας
Με
ατέρμονες δόσεις
Σιδηροδέσμιων
αλυσίδων που κουβαλάμε στα σπίτια μας
κάθε
μέρα
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μάντης ή να
έχει ιδιαίτερες ικανότητες για να τον κατανοήσει. Η ποίηση του Μαργαρίτη είναι ξεκάθαρη. Είναι σαφέστατος και
μαχητικός όπως όλοι οι νέοι και
σαλπίζει μέσα από μια αλληγορία, εδώ -Η οργή του Οδυσσέα –πιο σωστά
προμαντεύει, το τέλος κάθε δικτατορικής επιβουλής .
Κάθε κυβερνητικής – σε προέκταση –
αυθαιρεσίας
Χρόνια τώρα μακριά από το σπίτι του
Από την εστία της ψυχής του
προδόθηκε
από τα λάθη του …
σ
ένα ανώφελο ταξίδι απληστίας
έχασε
τον εαυτό του ταξίδι
κι όμως επέστρεψε.
« και την οργή του έπνιξε το τόξο
Και πήρε πίσω την Ιθάκη
Ο
προσεκτικός παρατηρητή που θα διαβάσει την ποίηση του Γιώργου Μαργαρίτη θα
παρατηρήσει ότι θέτει ξανά το μεγάλο πρόβλημα της ποίησης στην εποχή μας.
Δυο-τρεις γενιές πριν όσοι μεγαλώσαμε
γαλουχημένοι έστω και με τον απόηχο της Αθηναϊκής σχολής
συνηθίσαμε τον ποιητικό λόγο να ασχολείται με την ομορφιά του αισθητού ή του
νοερού –του ονειρικού κόσμου. Δε θα ξεφύγει ολοκληρωτικά από αυτό τον ιερό
δεσμό της ποίησης με το λυρισμό ούτε ο ποιητής μας εδώ
Νέος- ενθουσιώδης- δε θα μπορέσει να μη παρασυρθεί
από έναν πηγαίο λυρισμό που εκδηλώνεται
και πλημμυρίζει τον
συναισθηματικό του κόσμο ο οποίος κάτω από την πίεση της ομορφιάς και των
ονείρων που πλάθουν οι νέοι γράφει…..Σελ 22 Όνειρα
Όνειρα μαγεμένα
ακολουθούν το βλέμμα σου
σε
βακχικό ρυθμό
κοσμικής συνύπαρξης
ονειρικής
σύζευξης
παράτολμο
ερωτικό παιχνίδισμα
αμοιβαίας
αναγέννησης
όνειρα
νωχελικά
μακρόπνοα
που έζευξαν τη μοίρα
με
την ελεύθερη βούληση
κι
όργωσαν τη νόηση
με
σπόρους αγάπης
Ωστόσο δεν είναι αυτό το κλίμα της νέας του
ποιητικής συλλογής. Δεν είναι αυτά τα ερεθίσματα που τον εμπνέουν που τον
απασχολούν σαν υπεύθυνο πολίτη και τον τοποθετούν απέναντι στην εποχή του
Ανήκει σε μια γενιά που παρακολουθεί
ανήσυχη τα δρώμενα στο πολιτικό
παγκόσμιο γίγνεσθαι. Μια γενιά που ξεκίνησε το ταξίδι με όνειρα, με προσδοκίες,
με την ελπίδα ότι θα βρει το φως στο τούνελ για να μεταχειρισθώ μια φράση του
συρμού μια φράση καραμέλα στο στόμα και
τις εξαγγελίες των πολιτικών που δυστυχώς καπηλεύονται εκτός από την
καθημερινότητα του λαού και τα πιστεύω του. Τις ελπίδες του. Εδώ ο Γιώργος
Μαργαρίτης εκφράζει την πίκρα της γενιάς του, την πίκρα των ποιητών .Ένα
παράπονο που γίνεται κατηγορώ και στήνει στον τοίχο θαρρείς όλους μας
υπογραμμίζοντας τη στάση της ποίησης απέναντι στα προβλήματα και τις αγωνίες του καιρού της.
Γραφεί με τον σημαδιακό τίτλο Στο Κολοσσαίο
της ζωής. Το Κολοσσαίο τουτέστιν η
αρένα όπου οι μονομάχοι παλεύανε μέχρι θανάτου για να ψυχαγωγήσουν τον
αυτοκράτορα. Την εξουσία . Το κατεστημένο .Το σύστημα δηλονότι. Πιο επιτυχημένος τίτλος δε θα μπορούσε να βρεθεί για να χαρακτηρίσει αυτόν τον αγώνα τον μέχρι
θανάτου που συχνά
αντιμετωπίζεται
με την αδιαφορία της ολιγαρχίας των κρατούντων.
Γράφει (σελ 30.)
Μαζεύοντας
της μοίρας τα πέπλα
Γυρεύοντας τον άγιο δρόμο
κλείσαμε
τα μάτια μας
κι
ονειρευτήκαμε
έναν
καινούργιο κόσμο
που
θα γεμίζει
τις
κερήθρες του χρόνου
με
ευτυχία.
Η ευτυχία. Το μεγάλο ζητούμενο όλων των ανθρώπων ,όλων των
εποχών. Να πως δίνει τον ορισμό αυτής της αναζήτησης τόσο ποιητικά . τόσο λυρικά μα και με κάποια μελαγχολία , με
κάποιον σκεπτικισμό ο ποιητής εδώ, σε μια του φράση που κλείνει διανθρώπινα το
νόημά της
« Ζηλέψαμε τα πέταγμα των γερανών»
Όμως είναι νέος και νέος σημαίνει
ασυμβίβαστος , ανυποχώρητος κριτής .Δεν
είναι η ποίηση για τον Γιώργο Μαργαρίτη μια διαδικασία καλολογίας, γλαυκών
ουρανών και χιονισμένων τοπίων ή
φουρτουνιασμένων ωκεανών όπως αποδεικνύεται στο καλειδοσκόπιο..
Ο ποιητής χρωστά στη γενιά του. Χρωστά την κοινωνία ,Χρωστά στο μέλλον των
επερχόμενων.
Άλλη η εποχή των αρχών του 20ου
αιώνα με τον ρομαντισμό της και άλλη σήμερα όπου ο ποιητής κρίνει
.Τοποθετείται. Χρησμοδοτεί για τα μελλούμενα.
Γράφει στη σελίδα 31 με τίτλο Χρησμός
Τη δικαιοσύνης όμως η ώρα θα έρθει
Στους ουράνιους κύκλους και θόλους
Και αλίμονο τότε
Σε εκείνους
Που πρόδωσαν το φως
Κυρίες
και κύριοι αγαπητοί μας φίλοι
Η
γενιά που ανήκω και που ανήκουν και κάποιοι άλλοι εδώ (ευτυχώς δεν είμαι ο
μόνος) -Και που κυκλοφορούμε τη ματαιοδοξία της ηλικίας μας πιστεύοντας ότι
εξακολουθούμε να είμαστε «Νέοι –έστω-
παρελθούσης χρήσεως» φευ αλλά και η
γενιά στην οποία ανήκει ο γεννήτορας του ποιητή, ο Λεωνίδας ο πολύ αγαπητός
Λεωνίδας Μαργαρίτης
μπορεί
να κουβαλήσαμε λόγω κυρίως οικονομικών
και πολιτικών συνθηκών και ανωμαλιών πολλά στραβά και ανάποδα αλλά…αλλά,
γαλουχήσαμε νέους ανθρώπους με γνώση
της ευθύνης τους απέναντι στο κοινωνικό σύνολο, μια γενιά με σαφή επίγνωση της αξίας οικογένεια , μια γενιά που
στάθηκε και στέκεται στη σκυταλοδρομία της ελληνικής συνέχειας με υπερηφάνεια
και κυρίως με αίσθημα του ευ και μετ’
αρετής ζειν και κυρίως μια γενιά
με ευαισθησίες. Εδώ στο καλειδοσκόπιο
οι οικογενειακές καταβολές τον επηρεάζουν , θα έλεγα τον καθοδηγούν ,Διαμορφώνουν τη συμπεριφορά
του. Τον κρατούν στέρεα αγκυροβολημένο
στις οικογενειακές αξίες .Στις Αρχές , Αφιερώνει τέσσερα από τα καλύτερά
του ποιήματα στον πατέρα του, τη μητέρα του, τη γυναίκα του και το παιδί του.
Γράφει ο Γιώργος Μαργαρίτης η νέα
γενιά της οικογένειας Μαργαρίτη
τέσσερα ποιήματα αφιερωμένα στον πατέρα του, τη μητέρα του τη γυναίκα του και
την κόρη του όπου χαρακτηριστική η αγάπη η τρυφερότητα, η ευγνωμοσύνη και ο
σεβασμός .Η αναγνώριση του χρέους του απέναντι τους.
Γράφει για τον πατέρα του
Δυο
χέρια τεράστια και μια αγκαλιά όλο δύναμη
κι
αλλού: Ιερή δοξολογία στο θείο και τη
μητέρα φύση όταν μου διάβαζε ποίηση .Να
που έχει δίκιο ο λαός μας το μήλο κάτω από τη μηλιά
Κι
αλλού στη μητέρα του: Στην αγκαλιά σου πρωτογνώρισα
Τη
μυρωδιά της αγάπης .Στα πρώτα σου χάδια
Είδα
να μου χαμογελάει η ζωή
Ώσπου στο τίμιο νυφικό σμίξιμο συνέχεια της
φυλής και της ανθρώπινης διαδοχής θα γράψει για τη γυναίκα του
Μαζί σου
μοιράστηκα τα όνειρα ,
μαζί
σου τη χαρά και τη θλίψη
για
να τελειώσει με ένα τρυφερό ξέσπασμα αγάπης για ποιόν άλλον Για την κόρη του
«Στα
δικάσου μάτια βλέπω το μέλλον κι ο
ήλιος ανατέλλει πάλι από τα γκρίζα
σύγνεφα της καθημερινότητας…»
