ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΟΜΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΒΟΤΣΗ ΣΤΟ ΝΕΟ ΔΗΜΑΡΧΟ ΠΑΤΡΕΩΝ ΚΩΣΤΑ ΠΕΛΕΤΙΔΗ

          ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ Ν. Δ. ΕΛΛΑΔΟΣ

Τηλ.2610 322.901 Κιν.6946 405993

e-mail: leomargaritis@gmail.com

Κανάρη 46  26222 ΠΑΤΡΑ

                                                                                 Πάτρα 28-8-2014

                                           Αξιότιμο Κύριο

                                                Κώστα Πελετίδη

                                               Δήμαρχο Πατρέων

                                               Ενταύθα

                                              Αγαπητέ κ. Δήμαρχε,

Θέλουμε αρχικά να σας συγχαρούμε για τη ανάληψη των υψηλών καθηκόντων  σας τα οποία με μεγάλη πλειοψηφία σας ανέθεσε ο λαός των Πατρών. Ευχόμαστε σε σας και τους συνεργάτες σας καλή επιτυχία στο έργο που επωμίζεστε, υγεία και δύναμη.

Η Εταιρεία μας πάνω από είκοσι χρόνια συνεργάζεται με τις εκάστοτε Δημοτικές  αρχές σε ζητήματα πολιτισμού και έχει αγαστή  συνεργασία ιδιαίτερα με τη Δημοτική Βιβλιοθήκη και τον Πολιτιστικό Οργανισμό  στη διοργάνωση των γνωστών κατά Δευτέρα ομιλιών    Φιλολογικών Βραδινών καθώς και σε παρουσιάσεις νέων βιβλίων, εκθέσεων και εκδοτικών προσπαθειών.

΄         Ήδη βρισκόμαστε στο στάδιο κατάρτισης του προγράμματος των ομιλιών της  νέας περιόδου(Οκτώβριος 2014 Ιούνιος 2015) και είμαστε βέβαιοι πως αυτή η συνεργασία θα συνεχιστεί και κατά τη διάρκεια της δικής σας ηγεσίας  στο Δήμο.

Με την ευκαιρία αυτή θα θέλαμε  να εισηγηθείτε στο Δημοτικό Συμβούλιο να αποφασίσει  την επαναφορά της προτομής του αρίστου των Δημάρχων των Πατρών, όπως  χαρακτήρισε το Δημήτριο Βότση   ο ιστορικός  Βασίλης Λάζαρης,  στην Πλατεία Τριών Συμμάχων,   θέση που την έστησε το 1918 «σύμπας ο Λαός της πόλεως σε μια σοβαρή, επιβλητική σε λαϊκότητα και μεγαλοπρεπή τελετή» (Νεολόγος 3-12-1918).

Η προτομή   εκτοπίσθηκε από τη θέση της το 2.000 χωρίς απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου σε ένα  τριγωνικό τμήμα της συμβολής των οδών Δημητρίου Βότση  και Όθωνος-Αμαλίας που είναι γεμάτος  κάδους απορριμμάτων και είναι εγκατεστημένα ένα  ΚΑΦΑΟ του Ο.Τ.Ε. και ένας  υποσταθμός της Δ.Ε.Η.

 Ο Δήμαρχος Δημήτριος Βότσης, κύριε Δήμαρχε Πατρέων υπήρξε μια προσωπικότητα  αδιαμφισβήτητου  κύρους. Εκλέχθηκε για πρώτη φορά Δημοτικός Σύμβουλος  το 1891  και  Πρόεδρος του Δημοτικού συμβουλίου. Το 1895 εκλέχτηκε  Βουλευτής.

Το 1899 εκλέχτηκε  Δήμαρχος Πατρέων  και  επανεκλέχτηκε για  δύο ακόμη θητείες, το 1903 και  το 1907. Απεβίωσε την  28η Οκτωβρίου του 1917.

              Μεταξύ των πλέον σημαντικών του πρωτοβουλιών υπήρξαν,  η έναρξη  ανέγερσης του νέου ιερού ναού του Αγίου Ανδρέα. Ίδρυση   των  Δημοτικών σφαγείων στην Ακτή Δυμαίων. Η αγορά του σημερινού Δημαρχιακού μεγάρου. Η ανέγερση  του    πτωχοκομείου στην Ακτή Δυμαίων. Η  ρυμοτόμηση  συνοικιών  της πόλης. Η  κατασκευή  νέας δεξαμενής στο Κάστρο. Η κατασκευή  υπονόμων  μήκους 12 χιλιομέτρων. Η απόκτηση  οικοπέδων  για τη δημιουργία  των στρατώνων  στα «Σύνορα».Φρόντισε την εμφάνιση της πόλης. Δεντροφύτεψε τις πλατείες. Τοποθέτησε  δημοτικούς φανούς. Ασφαλτόστρωσε τους δρόμων που μέχρι τότε ήταν χωμάτινοι. Διαρρύθμισε την Πλατεία Όλγας. Έφερε το 1902 τον ηλεκτρισμό στην πόλη  κατασκευάζοντας το εργοστάσιο αεριόφωτος στα Κρύα των Ιτεών. Τοποθέτησε τους πρώτους λαμπτήρες στην Πλατεία Γεωργίου Α΄ και στην οδό Μαιζώνος. Έφερε το 1902  το Τραμ στην πόλη,  αντικαθιστώντας τους ιππήλατους σιδηρόδρομους που υπήρχαν, με ηλεκτροκίνητους. Μείωσε την τιμή του νερού και καθιέρωσε μειωμένο τιμολόγιο κατά 50% για τους φτωχούς.  Ίδρυσε  στις 14 Μαΐου του 1908 την   αρχαιότερη στην Ελλάδα Δημοτική  Βιβλιοθήκη.

             Για την απαράδεκτη  επιλογή της νέας θέσης τοποθέτησης της προτομής του Βότση έγραψαν τα έξης διάφοροι δημοσιογράφοι και συγγραφείς:

- «Μια επιλογή που δεν είναι η καλύτερη που μπορούσε να γίνει και που υποτίμησε  έτσι τον μεγάλο αυτό Δήμαρχο Πατρέων» έγραψε   σε άρθρο της(9-12-2013)    η συντάκτρια της εφημερίδος «ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ» κ. Γωγώ Καραλή.

-         «Κατάσταση προτομής όχι  καλή, φθορά στις επιγραφές, προβολή όχι καλή, χωρίς το απαραίτητο φόντο, χωρίς φωτισμό» σημειώνει στο βιβλίο της η Επιτροπή Παιδείας του Δήμου Πατρέων με τίτλο: «ΣΗΜΑΤΑ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗΣ ΕΝ ΠΑΤΡΑΙΣ».

 -«Στον τάφο του Βότση  στήθηκε αργότερα μια προτομή του, ενώ μια δεύτερη κατασκευάσθηκε την ίδια εποχή με δαπάνη του πατραϊκού λαού και τοποθετήθηκε στην πλατεία Τριών Συμμάχων. Έμεινε εκεί μέχρι το Μάη του 2.000, οπότε εκδιώχθηκε από την τότε δημοτική αρχή προκειμένου να ανακαινισθεί η πλατεία. Έκτοτε ο Βότσης βρίσκεται  σε μια ήσυχη ,απόμερη γωνιά, στη διασταύρωση του ομωνύμου του δρόμου και της Όθωνος Αμαλίας, λησμονημένος και σιωπηλός μέσα στη σκόνη του καιρού, περιμένοντας ίσως την επίδειξη κάποιου αργοπορημένου προς το πρόσωπό του σεβασμού, από μια πόλη με βαρειά ιστορία της οποίας υπήρξε ο μέγιστος των δημάρχων» σημείωσε ο ιστορικός συγγραφέας Βασίλης Λάζαρης σε  ομιλία του . (Ιστολόγιο Εταιρείας Λογοτεχνών).

      Διατυπώνουμε κατόπιν τούτων  το αίτημα- έκκληση προς Υμάς κ. Δήμαρχε Πατρέων και μέσω Υμών στο Δημοτικό μας Συμβούλιο  να  αποφασίσει την επαναφορά  της προτομής του αξιόλογου και  με τόση μεγάλη προσφορά στην πόλη     αείμνηστου  Δημάρχου της  Δημητρίου Βότση στη θέση που τον έστησε το 1918 σύμπας ο λαός της πόλεως.

          Με την πεποίθηση  ότι ο  Δήμαρχος Πατρέων Κώστας Πελετίδης και το Συμβούλιό του  θα θελήσουν να  ταυτίσουν τη θητεία τους με την αποκατάσταση  μιας ατυχούς  πράξης του παρελθόντος σε βάρος του εντιμότατου     αειμνήστου Δημάρχου της πόλεως Δημητρίου Βότση εκφράζουμε προκαταβολικώς τις ευχαριστίες μας και τα συγχαρητήριά μας.

                                    Με κάθε τιμή

Για το Διοικητικό Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος                     Η Γεν. Γραμματέας

Λεωνίδας Γ. Μαργαρίτης              Μαρία Καρέλα

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΩΝ ΣΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Κ.Λ.Π.

       Η επιστολή των ακαδημαϊκών
"Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας,
    Εξοχότατε κύριε Πρωθυπουργέ,
    Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί,
    Αξιότιμοι κύριοι Βουλευτές,
    Η Ελληνική πολιτεία σκοπεύει να χρηματοδοτήσει την κατασκευή και λειτουργία τεμένους στο Βοτανικό, προφανώς για να ασκείται κρατικός έλεγχος σε αυτό. Όμως στην πραγματικότητα αυτή η κίνηση, γινόμενη υπό την πίεση της Τουρκίας και των Μουσουλμάνων λαθρομεταναστών, επαυξάνει σοβαρά τους κινδύνους που διατρέχει η χώρα μας από το τεράστιο πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης.
    Η ανεξέλεγκτη εισροή αλλοεθνών στο έδαφος μιας χώρας είναι παράνομος εποικισμός, συνιστά έγκλημα εθνοκτονίας συντελούμενο κατά κανόνα υπό ανώμαλες συνθήκες πολέμου, και απαγορευόμενο από το διεθνές δίκαιο (Άρθρο 8.2.β.viii του Καταστατικού του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου).
    Παράνομος μουσουλμανικός εποικισμός είναι ακριβώς αυτό που συμβαίνει εδώ και χρόνια στην Ελλάδα: και οι έποικοι, αντί να απελαθούν, όπως διατάσσουν οι νόμοι, εδραιώνονται και α π α ι τ ο ύ ν.
    Το δε μέλλον διαγράφεται δυσοίωνο καθώς εκατομμύρια παράνομοι αλλοδαποί βρίσκονται ήδη στη χώρα, ενώ οι νέες αφίξεις παρουσιάζουν υψηλό ρυθμό αύξησης ιδιαίτερα από μουσουλμανικές χώρες. Μια χώρα που μαστίζεται από ανεργία της τάξεως του 27% και παραπαίει στο χείλος της χρεωκοπίας όχι μόνο δεν έχει ανάγκη από μετανάστες αλλά δεν μπορεί να τους προσφέρει, και περισσότερο σε λαθρομετανάστες, ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, αφού δεν μπορεί να τις παράσχει και σε μεγάλο ποσοστό των πολιτών της.
    Μετά την συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Ερντογάν το 2013 μπήκαν στην τελική ευθεία οι διαδικασίες για την κατασκευή, με έξοδα του Ελληνικού κράτους, ισλαμικού τεμένους στον Βοτανικό, στην περιοχή του αρχαίου Ελαιώνα, επάνω σε οικόπεδο που παραχωρήθηκε σε αυτούς από το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό.
    Με την παρουσία του τεμένους ο Βοτανικός, μια περιοχή στο κέντρο της πρωτεύουσας της χώρας, διατρέχει τον κίνδυνο να μετατραπεί σε ένα γκέτο ανέργων παράνομων Μουσουλμάνων μεταναστών, με όλα τα κοινωνικά προβλήματα που μαστίζουν τέτοια γκέτο, και μια βάση του φανατικού ισλάμ που φουντώνει κάτω από τέτοιες συνθήκες.
    Επιπροσθέτως, η περιβαλλοντική επιβάρυνση από ένα τέτοιο γκέτο θα είναι καταστροφική για μια περιοχή που χρειάζεται ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή ανακούφιση και χώρους «αναπνοής» για τους κατοίκους.
    Η κατασκευή τεμένους στο Βοτανικό για την ικανοποίηση της Τουρκίας και των απαιτήσεων παράνομων μεταναστών, η υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β’ 1453, 5-6-2014), και το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο που προωθείται από την κυβέρνηση, έχουν επιπτώσεις πολύ ευρύτερες από αυτές στον Βοτανικό.
    Η κατασκευή και λειτουργία τζαμιών με δαπάνες του κράτους ανταμείβει την παράνομη εισβολή και στην συνέχεια εποίκηση από αλλοεθνείς επήλυδες πλήρως αναφομοίωτους και οδηγεί στη διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής της χώρας με ολέθρια αποτελέσματα. Με το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο, το οποίο έχει ήδη κριθεί αντισυνταγματικό από την Κεντρική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή, επιβάλλεται στους Έλληνες η φίμωση της ελευθερίας του λόγου (που είναι το θεμέλιο της Δημοκρατίας).
    Με την υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β’ 1453, 5-6-2014) χορηγείται άδεια διαμονής ενός (1) έτους σε πολίτες ξένων χωρών που φέρονται ως θύματα ρατσισμού, έστω και λεκτικού. Άδεια διαμονής ενός (1) έτους χορηγείται επίσης σε όλους τους ουσιώδεις μάρτυρες, δηλαδή τους υπόλοιπους λαθρομετανάστες που εισβάλλουν παράνομα μαζί τους. Είναι φανερό ότι και η εν λόγω υπουργική απόφαση οξύνει ακόμη περισσότερο τη μάστιγα της λαθρομετανάστευσης.
    Η ανέγερση του τζαμιού προγραμματίστηκε με την υπουργική απόφαση 3512/2006, εφόσον οι νόμοι 1363/1938 και 1672/1939 εξουσιοδοτούσαν τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων να δίδει άδεια για ανέγερση ευκτηρίων οίκων άλλων θρησκειών.
    Επισημαίνουμε ότι με μια ad hocτροποποίηση του νόμου περί ευκτηρίων οίκων αλλοθρήσκων το ίδιο έτος (3467/2006) καταργήθηκε η προβλεπόμενη από τους νόμους του 1938-1939 προαπαίτηση της άδειας κ α ι της οικείας εκκλησιαστικής αρχής της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος, έτσι ώστε να εκμηδενισθεί κάθε εμπόδιο για την κατασκευή του τεμένους μετά από μια υπουργική απόφαση που να την υποστηρίζει.
    Δηλαδή άλλαξε η νομοθεσία αποκλειστικά προς εξυπηρέτηση του Ισλάμ και των φορέων του. Τόσο ο 3512/2006 όσο και η απόφαση του ΣτΕ, όμως, παρακάμπτουν το γεγονός ότι οι νόμοι του 1938-1939 (έστω και στην «τροποποιημένη» τους μορφή) σε καμία περίπτωση δεν αναγνωρίζουν το δικαίωμα λατρείας σε ευκτηρίους οίκους σε μουσουλμάνους μη Έλληνες πολίτες π α ρ α ν ό μ ω ς διαβιούντες στη χώρα και των οποίων οι συνεχώς αυξανόμενοι αριθμοί αποτελούν άμεση εθνική απειλή για την Ελλάδα.
    Η μοναδική διεθνής συμβατική υποχρέωση της Ελλάδας για παραχώρηση τόπων θρησκευτικής λατρείας εδράζεται στη Συνθήκη τη Λωζάννης και σχετίζεται αποκλειστικά και μόνον με την μειονότητα των Ελλήνων υπηκόων μουσουλμάνων το θρήσκευμα, οι οποίοι κατοικούν στη Θράκη.
    Η κατασκευή τζαμιού εντός της Επικράτειας και πέραν των ορίων της Θράκης σημαίνει dejure και de facto αναγνώριση ετέρων, αγνώστων το πλήθος, μουσουλμανικών μειονοτήτων στην Αττική ή οπουδήποτε αλλού.
    Έτσι, αυτόματα, αναγνωρίζονται ως νόμιμοι όλοι οι επήλυδες που έχουν εισβάλλει και διαβιούν παράνομα στην Ελλάδα αφού στερούνται / αποκρύπτουν τα απαιτούμενα ταξιδιωτικά έγγραφα, αλλά και οι χιλιάδες που συνωστίζονται στα παράλια της Τουρκίας παρά την θέληση του Ελληνικού Λαού και θα εισβάλλουν στο εγγύς μέλλον.
    Σημειώνεται ότι:

              α) η περιοχή του χώρου λατρείας για τους μουσουλμάνους αποτελεί και ιδιοκτησία τους, βάσει του ιερού τους βιβλίου, κάτι που συνεπάγεται ιδιοκτησία Ελληνικού εδάφους από παρανόμως ευρισκομένους σε αυτό αλλοδαπούς·

              β) εκ των πραγμάτων η περιοχή του τζαμιού (ως λατρευτικού χώρου και βάσει διεθνούς δικαίου) αποτελεί χώρο ασύλου που ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί για παράνομες πράξεις.
    Το Ισλάμ διαιρείται σε πολυάριθμες σέκτες (σουνίτες, σιίτες, αλεβίτες, κλπ.) κάποιες από τις οποίες βρίσκονται σε αιματηρή αντιπαράθεση εδώ και αιώνες. Ποιους από όλους θα εξυπηρετεί το τέμενος στον Βοτανικό; Σε κάθε περίπτωση η πολιτεία θα αναγκασθεί στο μέλλον να εκδώσει πολυάριθμες νέες άδειες ανέγερσης τζαμιών για τις θρησκευτικές ανάγκες και των υπολοίπων ισλαμικών σεκτών, οι οποίες είναι πολύ πιθανόν να εμπλακούν σε εχθροπραξίες μεταξύ τους, ακριβώς όπως πράττουν σε ολόκληρη την Μέση Ανατολή σήμερα.
    Οι προθέσεις των ισλαμιστών της Τουρκίας είναι ξεκάθαρες από την δήλωση του πρωθυπουργού της Τουρκίας Ερντογάν το 1997: «Η δημοκρατία είναι μόνο το τραίνο, στο οποίο επιβιβαζόμαστε για να φθάσουμε στον στόχο μας. Τα τζαμιά είναι τα στρατόπεδά μας, οι μιναρέδες είναι οι ξιφολόγχες μας, οι τρούλοι είναι τα κράνη μας, οι πιστοί είναι οι στρατιώτες μας». Από το 2001 και έπειτα στο όνομα του Ισλάμ έχουν γίνει περισσότερες από 17.000 τρομοκρατικές επιθέσεις.
    Οι εκρήξεις στο μετρό της Μαδρίτης το 2004 και του Λονδίνου το 2005 είχαν εκατοντάδες θύματα, πρεσβείες της Δανίας παγκοσμίως έγιναν στόχος εξ αιτίας κάποιων αντί-ισλαμικών γελοιογραφιών και μουσουλμάνοι δεύτερης και τρίτης γενεάς έκαψαν το 2005 προάστια του Παρισιού.
    Εάν τα ανωτέρω έγιναν σε χριστιανικές χώρες όπου οι μουσουλμάνοι εισήχθησαν ως νόμιμοι μετανάστες, ποιος μπορεί να εγγυηθεί την δημόσια τάξη στην Ελλάδα όπου οι μετανάστες είναι παράνομοι και πολλαπλάσιοι ως ποσοστό απ’ ότι στις καλά οργανωμένες και φυλασσόμενες χώρες της Δύσης;
    Δείγματα γραφής έχουν ήδη δοθεί με συλλογικούς βανδαλισμούς στο κέντρο των Αθηνών με αφορμή την υποτιθεμένη προσβολή αντιτύπου του κορανίου από Έλληνα αστυνομικό το 2009, με την κατάληψη των Προπυλαίων του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου και των μεγάλων πλατειών των Αθηνών το 2010, και με αμέτρητες ληστρικές επιθέσεις και δολοφονίες Ελλήνων πολιτών.
    Οι χριστιανοί αποδεκατίζονται σήμερα σε όλο το φανατικό ισλαμικό τόξο (Λίβανο, Συρία, Αίγυπτο, Ιράκ, Σομαλία, Πακιστάν). Το φανατικό Ισλάμ εξασκεί τη λατρεία όχι μόνο προσβάλλοντας «την δημόσια τάξη και τα χρηστά ήθη», αλλά επιδιώκοντας την ανατροπή των δημοκρατικών θεσμών και την επιβολή μιας άγριας θρησκευτικής δικτατορίας.
    Δεν είναι εφιαλτική υπερβολή μια μελλοντική προσπάθεια για εισαγωγή της Σαρίας στη δημόσια ζωή της χώρας μας με την συνεπαγόμενη διατάραξη της ισονομίας σε σχέση με αστικές ελευθερίες και δικαιώματα, όπως γίνεται κατόπιν πιέσεων φανατικών μουσουλμάνων σε ευρωπαϊκές χώρες:
    Στο Ηνωμένο Βασίλειο ήδη συζητείται η ενσωμάτωσή του Ισλαμικού νόμου στο Βρετανικό νομικό σύστημα, ώστε να εξυπηρετηθούν όλοι οι κάτοικοι της χώρας, ανάλογα με το πολιτιστικό τους υπόβαθρο.
    Στη Νορβηγία, ισλαμιστικές οργανώσεις της χώρας απαιτούν τη δημιουργία Ισλαμικού χαλιφάτου που να τηρεί τους νόμους της Σαρίας, με την απειλή τρομοκρατικής επίθεσης εναντίον του σκανδιναβικού έθνους.
Καλούμε την Πολιτεία:
       1) Να αντιμετωπίσει άμεσα τη μάστιγα της εισβολής-εποίκησης αποκαθιστώντας την υπό πλήρη κατάρρευση πληθυσμιακή συνοχή αλλά και την ασφάλεια της χώρας, όπως έχει υποχρέωση και καθήκον, ως εξής:
            α) Καταγγέλλοντας και καταργώντας τους εθνοκτόνους Κανονισμούς «Δουβλίνο ΙΙ και ΙΙΙ» που πλήττουν το εθνικό συμφέρον.

            β) Εντοπίζοντας όλους τους αλλοδαπούς που εισήλθαν παράνομα στην Ελλάδα και απελαύνοντάς τους άμεσα, με χρέωση των εξόδων απέλασης στις Πρεσβείες τους.
            γ) Επαναφέροντας τα προσφάτως καταργηθέντα άρθρα του Ποινικού Κώδικα με τα οποία προβλέπονταν το μέτρο της διοικητικής απέλασης αλλοδαπών με την διάπραξη πλημμελήματος.
            δ) Περιορίζοντας δραστικά το θεσμό του πολιτικού ασύλου, δεδομένου ότι ο θεσμός αυτός καταστρατηγείται συστηματικά για να διευκολύνει την είσοδο των αλλοδαπών στη χώρα
.      2) Να αναβάλει την απόφαση για την ίδρυση τεμένους στο Βοτανικό ή αλλού στην Ελληνική επικράτεια, μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία της απέλασης των παράνομων αλλοδαπών.
      3) Να αποσύρει το κριθέν ως αντισυνταγματικό αντιρατσιστικό νομοσχέδιο που, όπως έχει, καταρρακώνει το αναφαίρετο δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου.
    Τέλος, καλούμε τους Έλληνες βουλευτές να συνειδητοποιήσουν τους εθνικούς κινδύνους που επισημαίνονται παραπάνω και να πράξουν τα δέοντα στις επερχόμενες ψηφοφορίες της Βουλής.
ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ

Σταύρος Α. Αναγνωστόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Πατρών.

Ιωάννα Αναστασοπούλου, Καθηγήτρια, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Αντώνιος Ανδρεάτος, Καθηγητής, Σχολή Ικάρων.

Ιωάννης Αργυρόπουλος, PhD, Διευθυντικό στέλεχος τεχνικού προσωπικού AT&T Labs, Atlanta.

Ευάγγελος Βαλιανάτος, Διδάκτωρ, συγγραφέας.

Νίνα Γκατζούλη, Καθηγήτρια, University of New Hampshire.

Αθανάσιος Επίσκοπος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Χρήστος Κ. Ευαγγελίου, Καθηγητής Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο του Μαίρυλαντ (Τάουσον), ΗΠΑ.

Παναγιώτης Εσκίογλου, Καθηγητής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Πέτρος Ιωάννου, Καθηγητής, University of Southern California.

Λεωνίδας Κουμάκης, Νομικός, συγγραφέας.

Ηλίας Κουρούμαλης, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Γεώργιος Κυριακού, Καθηγητής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.

Xanthippi Markenscoff, Distinguished Professor, University of California, San Diego.

Ευριπίδης Μπίλλης, τ. Επίκουρος Καθηγητής, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Γεώργιος Μπλύτας, PhD Physical Chemistry, συγγραφέας.

Λευτέρης Μέρμηγκας, Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης στο Μπάφαλο, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ.

Νικόλαος Λ. Μωραΐτης, Ph.D., Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας, ΗΠΑ.

Μαρία Νεγρεπόντη-Δελιβάνη, Πρ. Πρύτανης, Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

Δημήτριος Παντελής, Επίκουρος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Γρηγόριος Παπαγιάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.

Νικόλαος Θ. Παπαδόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Στέφανος Παπακώστας, ΜΒΑ, τ. Καθηγητής Κολλεγίων Deree, Southeastern, University of Indianapolis.

Νικόλαος Παπαροδόπουλος, τ.Λέκτορας Πανεπιστημίου Αιγαίου

Γεώργιος Παύλος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.

Γεώργιος Πυργιωτάκης, τ. Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Ευάγγελος Ρήγος, Master Mariner, Pace University, NY – BBA, Ελλάς.

Κωνσταντίνος Ρωμανός, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Ηλίας Σταμπολιάδης, Καθηγητής, Πολυτεχνείο Κρήτης.

Αναστασία Τσακιροπούλου, Καθηγήτρια, University of Alabama.

Georgia Triantafillou, Professor of Mathematics, Temple University, Philadelphia, ΗΠΑ.

Μαρία Υψηλάντη, Επίκουρος Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Νικόλαος Φυτρολάκης, Ομότιμος Καθηγητής, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Ιωάννης Χατζόπουλος, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Αιγαίου."

"ΦΩΣ" ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΙΑ ΠΑΛΑΜΑ

"ΦΩΣ" ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΙΑ ΠΑΛΑΜΑ
Σε δημοσίευμα της εφημερίδας Η ΓΝΩΜΗ των Πατρών με τον παραπάνω τίτλο που δημοσιεύθηκε χτες απαντά με επιστολή της η Εταιρεία Λογοτεχνών Ν.Δ.Ελλάδος
Αγαπητέ μας κ. Δ/ντά
Αρχικά θα θέλαμε να σας ευχηθούμε στην επέτειο των γενεθλίων για τα 42 χρόνια από την έκδοση της εφημερίδας μας, κάθε ευτυχία και κάθε πρόοδο. Να γιορτάσει πολλές επετείους προς όφελος της κοινωνίας της πληροφόρησης και της Δημοκρατίας. Στο σημερινό φύλλο της εφημερίδας μας(Φ.2244/14) και υπό τον τίτλο «Φως» για την οικία Παλαμά, αγνώστου συντάκτη σας, είδε το φως της δημοσιότητας κείμενο το οποίο είτε προέρχεται από μη πατρινό είτε από πρόσωπο διακατεχόμενο από προκατάληψη. Αυτή την εξήγηση μπορεί να δώσει κανείς όταν σημειώνει στο κείμενο αυτό την έλλειψη ενδιαφέροντος για το σπίτι που γεννήθηκε ο Εθνικός μας ποιητής εκ μέρους των ανθρώπων της Τέχνης και των Γραμμάτων.
Ο συντάκτης σας εμφανίζεται να αγνοεί τις ενέργειες ,τα υπομνήματα, τις παραστάσεις, τη συγκέντρωση 5.000 υπογραφών προς τον Υπουργό Πολιτισμού, το πλήθος των δημοσιευμάτων και των διαμαρτυριών της Εταιρείας Λογοτεχνών Ν.Δ. Ελλάδος προς τους αρμοδίους φορείς για να περιέλθει το σπίτι που γεννήθηκε ο Εθνικός μας Βάρδος στο Δημόσιο ή στο Δήμο και να μετατραπεί σε Μουσείο Ενθυμημάτων.
Ή αγνοεί αυτές τις ενέργειες ή τις θεωρεί ανεπαρκείς. Εκτός και εάν στους ανθρώπους της Τέχνης και των Γραμμάτων δεν περιλαμβάνει τα εκατοντάδες μέλη της Εταιρείας Λογοτεχνών και τη Διοίκησή της.
Δεν θα σχολιάσουμε την πληροφορία πως κάποιος ομογενής θα αγοράσει το σπίτι του Παλαμά και στη συνέχεια θα το παραχωρήσει στο Σύλλογο Πατρινών Καλλιτεχνών για να το μετατρέψει σε Μουσείο Ολυμπισμού, Τεχνών και Γραμμάτων.
Δεν μπορούμε να χαιρόμαστε όταν το σπίτι που γεννήθηκε ο Εθνικός μας ποιητής φεύγει από τα χέρια ενός «κακού ιδιώτη» – και πηγαίνει στα χέρια ενός «καλού ιδιώτη»-.
Η επαλήθευση της πληροφορίας δεν τιμά το Υπουργείο Πολιτισμού, την Κυβέρνηση, τη Δημοτική Αρχή ούτε και το λαό της πόλης μας.
Επειδή ατυχώς ο λαός μας στερείται μνήμης θα επαναλάβουμε μερικές πληροφορίες για τις ενέργειες που έχουν γίνει τον τελευταίο καιρό. Η Εταιρεία Λογοτεχνών, χρόνια τώρα και προς την κατεύθυνση του Υπουργείου Πολιτισμού είχε κινήσει τις δραστηριότητες της για την απόκτηση του σπιτιού Παλαμά και για την μετατροπή του σε Μουσείο Ενθυμημάτων Κωστή Παλαμά .
Kατ' αρχάς θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι το αίτημα απόκτησης του σπιτιού Παλαμά αποτελεί πάνδημο αξίωση της πόλεως των Πατρών και του Νομού Αχαΐας. Τούτο προκύπτει τόσο από την από 3-3-1997 παμψηφεί απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Πατρέων όσο και από την από 21/3/2005 παμψηφεί απόφαση του Νομαρχιακού Συμβουλίου Αχαΐας, αλλά και από το ΥΠΟΜΝΗΜΑ -ΑΙΤΗΣΗ-ΕΚΚΛΗΣΗ των εκπροσώπων λαού και Εκκλησίας προς τον Υπουργό Πολιτισμού Αντώνη Σαμαρά το Μάρτη του 2009.
Πρέπει να σημειώσουμε πως την αίτηση- έκκληση της Εταιρείας Λογοτεχνών προς τον Υπουργό Πολιτισμού το Μάρτη του 2009 υπέγραψαν πέντε χιλιάδες συμπολίτες.
Ατυχώς ούτε το Υπουργείο Πολιτισμού, ούτε και ο Δήμος Πατρέων επέδειξε ενδιαφέρον, ούτε υπήρξε ποτέ η πολιτική βούληση για την αγορά του σπιτιού του Εθνικού μας ποιητή. Θα θέλαμε να ακούσετε τι λέγει ο ίδιος ο ποιητής μας για το σπίτι που γεννήθηκε και για το οποίο οι σημερινοί ιδιοκτήτες του το παζαρεύουν.
«Το σπίτι που γεννήθηκα κι ας το πατούν οι ξένοι,
στοιχειό είναι, και με προσκαλεί, ψυχή και με προσμένει.»
…………………………………………………….
Το σπίτι που γεννήθηκα κι ας το πατούν οι ξένοι,
στοιχειό, και σαν απάτητο ,με ζει και με προσμένει.»
Όμως η ψυχή του ποιητή καρτερεί την ώρα και τη στιγμή που θα επιστρέψει στο πατρικό του. Ελπίζει και αναμένει.
«Στοιχειό και σαν απάτητο με ζει και με προσμένει.»
Από τότε και μέχρι σήμερα έχουν γίνει ανάλογες προτάσεις.
Σε ένα κείμενο επ' ευκαιρία των Ολυμπιακών αγώνων γράφαμε τα εξής : «Ελπίζουμε κάποια στιγμή να συνεννοηθούμε όλοι μας και να συναποφασίσουμε πως θα πρέπει να ικανοποιήσουμε την επιθυμία του μεγάλου μας ποιητή το έργο του οποίου ξεπέρασε τα όρια της Ελληνικής Επικράτειας κι έγινε παγκόσμια κληρονομιά, να επιστρέψει μεταθανάτια στο σπίτι που γεννήθηκε.
Να ζητήσουμε την δρομολόγηση των διαδικασιών απαλλοτρίωσης της οικίας Παλαμά και υλοποίησης της μεγάλης επιθυμίας του Εθνικού μας ποιητή με την μετατροπή της σε Μουσείο Ενθυμημάτων της ζωής και του έργου του».
Ο Δήμος Πατρέων όταν είχε τη πολιτική βούληση και τη διάθεση, αγόρασε τα χαλάσματα της Χαρτοποιίας Λαδοπούλου, διαπραγματεύονταν την αγορά του Κινηματογράφου «ΙΝΤΕΑΛ» ,του Θεάτρου «ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ»,και αναπαλαίωσε ξένα κτήρια και άφησε τα δικά του να ερειπώνουν, ενώ για το σπίτι του Παλαμά δεν υπήρξε ποτέ σχεδιασμός και πρόθεση απόκτησης.
Με κάθε τιμή
Στην επιστολή της Εταιρείας Λογοτεχνών που δημοσίευσε η εφημερίδα στο σημερινό της φίλο επιχειρεί μιά ανάντηση με την οποία η ίδια βεβαιώνει πωσ δεν υπήρξε αδιαφορία των πνευματικών ανθρώπων αλλά αντίθετα δραστηριότητα γιά την απόκτηση από το Δημόσιο ή το Δήμο του σπιτιού που γεννήθηκε ο Εθνικός μας ποιητής.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΕΦΗΜΕΡΊΔΑΣ «Η ΓΝΩΜΗ»
Η ημερήσια εφημερίδα των Πατρών «Η ΓΝΩΜΗ» στο σημερινό(26-8) φύλλο της δημοσίευσε την επιστολή που απέστειλε στην Διεύθυνση της εφημερίδας η Εταιρεία Λογοτεχνών διαμαρτυρόμενη για χτεσινό δημοσίευμά της,με το οποίο συντάκτης της καταλόγιζε αδιαφορία των ανθρώπων της Τέχνης και των Γραμμάτων για να περιέλθει στο δημόσιο ή το Δήμο το σπίτι που γεννήθηκε ο Εθνικός μας Ποιητής στην πόλη των Πατρών(επί της οδού Κορίνθου 241)και να μετατραπεί σε Μουσείο Ενθυμημάτων ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ.
Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΊΔΑΣ ΕΧΕΙ ΩΣ ΕΞΉΣ:
Η Εταιρεία Λογοτεχνών ΝΔ Ελλάδος προφανώς αγνοεί ότι όλες οι πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει για το συγκεκριμένο έχουν τύχει ευρείας προβολής από τις στήλες της «Γ» Αν μάλιστα ανατρέξει στα αρχεία της ,θα το διαπιστώσει. Παράλληλα από τα ίδια αρχεία που ασφαλώς πρέπει να τηρεί θα διαπιστώσει ότι ανάμεσα στις 5.000 υπογραφές για την απόκτηση του σπιτιού του Παλαμά το 2009 υπάρχουν και αυτές των συντακτών της «Γ» που είχαν ταχθεί υπέρ της αίτησης –έκκλησης προς τον τότε υπουργό Πολιτισμού, σημερινό Πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά. Συνεπώς ουδεμία προκατάληψη ή άγνοια από την πλευρά της εφημερίδας μας. Απλώς αναφορά του γεγονότος που ενδιαφέρει όλη την πόλη και σαφώς και τους ανθρώπους των γραμμάτων και τεχνών, ανεξάρτητα από τις ταμπέλες που έχουν. Και βέβαια, όλα και πάντοτε κρίνονται εκ του αποτελέσματος.
ΑΝΤΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ
Αγαπητέ κ.Δ/ντά
Νοιώθουμε την ανάγκη να επιβεβαιώσουμε το σύνολο σχεδόν της απαντήσεώς σας πλην της τελευταίας παραγράφου της.
Το τμήμα του χτεσινού δημοσιεύματος της εφημερίδας σας που προκάλεσε θέλουμε να πιστεύουμε την δίκαιη αντίδρασή μας έγραψε τα εξής: «Πρόκειται για ένα ιστορικό κτήριο που εξ αιτίας της αδιαφορίας των απογόνων- ιδιοκτητών, των ανθρώπων της Τέχνης και των Γραμμάτων, αλλά και της τοπικής αυτοδιοίκησης, έχει υποστεί αρκετές φθορές. Σ’ αυτή την παράγραφο που μας εξόργισε δεν μπορούμε να δεχθούμε πως μας κάλυψε η τελευταία παράγραφος του σημερινού σχολίου σας στο οποίο γράφετε τα ακόλουθα: Απλώς αναφορά του γεγονότος που ενδιαφέρει όλη την πόλη και σαφώς και τους ανθρώπους των γραμμάτων και τεχνών, ανεξάρτητα από τις ταμπέλες που έχουν. Κύριε Δ/ντά στο χτεσινό κείμενο δεν γινεται απλή αναφορά του γεγονότος,υπάρχουν χαρακτηρισμοί ως αδιάφορων των πνευματικών ανθρώπων γιά την κατασταση του σπιτιού του Εθνικού μας ποιητή.
Γιά την Εταιρεία Ο Πρόεδρος Λ.Γ.Μαργαρίτης

• Γράψτε ένα σχόλιο...

ANAΡΤΗΣΗ ΠΙΝΑΚΙΔΑΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ ΣΚΥΛΩΝ ΣΤΟ ΠΡΟΑΥΛΙΟ Ι.Ν.ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΟΥ ΠΑΤΡΩΝ

ΛΕΩΝΙΔΑΣ Γ. ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ

ΕΠΙΤΙΜΟΣ  ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ

Τηλ.2610 322901-6946405993

e-mail:leomargaritis@gmail.com

www.leonidasmargaritis.blogspot.com

Καναρη 46 26222 ΠΑΤΡΑ

Πάτρα 12-8-2014

Προς

Την Δ/νση της εφημερίδας

«ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ»

Ενταύθα

Αγαπητέ κ.Δ/ντά

Μετά τα τελευταία δημοσιεύματα που αφορούσαν δυσμενή σχόλια  για  την ανάρτηση πινακίδας στον προαύλιο χώρο του Ιερού Ναού του Αγίου Ανδρέου Πατρών για απαγόρευση παραμονής σκύλων  και το θόρυβο που προκάλεσε,   να ήθελα να σημειώσω και τις προσωπικές μου απόψεις ως θρησκευόμενου   και ως τακτικού μέλους του συλλόγου στήριξης του Σταθμού Μέριμνας Ζώων του Πανεπιστημίου Πατρών όπως και    φιλόζωου που διατηρεί  στο χώρο του δύο σκύλους.

Είναι δείγμα πολιτισμού και ανθρωπισμού η συντήρηση ζώων φιλικών προς τον άνθρωπο άλλωστε  ειδικοί επιστήμονες επισημαίνουν πως η φιλοζωία συντελεί  στην υποβοήθηση της αποφυγής της μοναξιάς και της εξ αυτής πλήξης.

Είναι φοβερά καταδικαστέο άνθρωποι που απόκτησαν κάποιο ζώο αφού το βαρεθούν το αφήνουν αδέσποτο με τις συνέπειες που έχει αυτή η συμπεριφορά τόσο για το ίδιο το ζώο όσο και  για  το κοινωνικό σύνολο.

 Και τώρα η απαγόρευση παραμονής ζωών στο προαύλιο του Ι. Ν. Αγίου Ανδρέου. Είναι θεμιτό να βγάζει κανείς το οικόσιτο ζώο του για βόλτα τόσο για το ίδιο το ζώο όσο και για το συνοδό του.

 Προσωπικά στην καθημερινή-πρωινή  προσωπική μου, για λόγους υγείας, ωριαία πεζοπορία έχω παρέα  το σκύλο μου. Από το ένα σημείο μέχρι να φέρνουν όλοι οι φιλόζωες και οι φιλόζωοι τους σκύλους τους στον ιερό χώρο του ναού του Αγίου Ανδρέου για να ικανοποιήσουν σ’ αυτό τις φυσικές τους ανάγκες πάει πολύ.

 Δεν χρειάζονται νόμοι και αστυνομικές διατάξεις να αναφέρω προκειμένου να ενισχύσω την άποψή μου και την απαγόρευση  της πινακίδας που οι εκπρόσωποι προφανώς του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου αναγκάστηκαν να τοποθετήσουν.

 Ελάχιστος σεβασμός του χώρου επιβάλλει την μη συστηματική παραμονή των ζώων εκεί. Πέραν τούτου οι  πάσης φύσεως ακαθαρσίες(ούρα-κόπρανα) σε χώρους του γκαζόν αποτελεί απαγόρευση να προσεγγίσουν παιδιά που ενδεχομένως κάποια στιγμή θελήσουν να προσεγγίσουν το χώρο.

 Αλλά θα ήθελαν οι κύριοι και οι κυρίες φιλόζωοι στο προσωπικό τους  προαύλιο  χώρο να έρχονται να αφοδεύουν και να ουρούν στο γκαζόν τους τα αδέσποτα σκυλιά της γειτονιάς;

 Σε τι διαφέρει η συμπεριφορά των αδέσποτων με τη συμπεριφορά τη δική τους σε σχέση με το γκαζόν του προαυλίου του Ι.Ν. μήπως επειδή δεν είναι ιδιοκτησία κανενός και φυσικά έχουμε την άποψη ότι μπορούμε να τον χρησιμοποιούμε αδιαφορώντας πως και οι λοιποί συμπολίτες θα ήθελαν να παραμένει καθαρός ο χώρος που κι εκείνοι χρησιμοποιούν.

Η τοποθέτηση της ενδεικτικής της απαγόρευσης πινακίδα, μόνο σαν υπόμνηση της υποχρέωσής μας για σεβασμό και  καθαρότητα του χώρου πρέπει να εκληφθεί.

 Όσο για τα περί του χώρου που γεννήθηκε ο Θεάνθρωπος και τα ζώα που τον περιστοίχιζαν κατά τη γέννηση του αυτό δεν αναιρεί την αγάπη μας προς τα ζώα ούτε μας  διδάσκει να ζούμε αγκαλιά μ’ αυτά στο κρεβάτι μας.

Δεν επιθυμώ να γίνω συνήγορος κανενός άλλωστε τα αυτονόητα δεν δικαιολογούν υπεράσπιση δικηγόρου, η κατάχρηση του χώρου τόσο με την παραμονή των σκύλων όσο και με τη μετατροπή του σε γήπεδο ποδοσφαίρου σε σημείο που να μην είναι δυνατή η διέλευση πιστών ή απλώς διερχομένων είναι απαράδεκτη και δείγμα του βαθμού πολιτισμού μας.

Πρέπει κάποτε  να καταλάβουμε πως ζούμε σε μια κοινωνία και πρέπει να σεβόμαστε και τα δικαιώματα των υπολοίπων που θέλουν τους δημόσιους χώρους ελεύθερους και καθαρούς.

                Ευχαριστώ για τη φιλοξενία

                             Με φιλικούς χαιρετισμούς

      

                               Λεωνίδας Γ. Μαργαρίτης

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

ΗΡΑΚΛΗ ΚΑΛΛΕΡΓΗ

Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών

1. Εισαγωγικά – Εννοιολογικές διευκρινίσεις

Κυρίες και κύριοι,

Ο Αμερικανός στοχαστής Emerson έχει γράψει στο γνωστό του βιβλίο Δοκίμια: «Πίστεψέ με, αναγνώστη μου, το σύμπαν είναι μηδέν, το παν είσαι εσύ». Νομίζω ότι ο αφορισμός αυτός –χωρίς φυσικά το ρητορικά απαξιωτικό περιεχόμενο του πρώτου μέρους– έχει ήδη γίνει κοινή συνείδηση των διανοουμένων της εποχής μας. Μιας εποχής, που –παρά τα θριαμβευτικά επιτεύγματα στους χώρους της επιστήμης και της τεχνολογίας– μαστίζεται από βαθιά ηθική κρίση, τρομακτική υπαρξιακή ανεστιότητα και πρωτόγνωρη πνευματική δυστυχία, η οποία βρίσκει την έκφρασή της όχι μόνο στη διανόηση και στην τέχνη, αλλά και στα βλέμματα των απλών ανθρώπων.

Το γεγονός αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη επιστροφής στον εαυτό μας, στις έσχατες ρίζες της πολυδύναμης ύπαρξής μας, προκειμένου να καθορίσουμε εκ νέου τη σχέση μας με τον κόσμο και να αναπροσαρμόσουμε την πορεία μας στο ιστορικό γίγνεσθαι. Αυτό ισοδυναμεί με την προσπάθεια γνωριμίας του πνεύματος, η οποία θα μας επιτρέψει να ζήσουμε σύμφωνα με τη νομοτέλειά του. Το νόημα της πνευματικής ζωής, δηλαδή ο πνευματικός άνθρωπος, ιδού το θέμα που επέλεξα ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση του φίλου κ. Λεωνίδα Μαργαρίτη, προέδρου της Εταιρείας Λογοτεχνών Δυτικής Ελλάδος. Το θέμα αυτό, που ασφαλώς υπερβαίνει τις δυνάμεις μου, ομολογώ ότι το πλησίασα με δέος, για να αντιληφθώ πολύ γρήγορα ότι είχα βρεθεί στο κέντρο μιας παλαιάς φιλοσοφικής διαμάχης. «Η ιστορία της φιλοσοφίας –επισημαίνει ο Toynbee– ταυτίζεται με την προσπάθειά της να καθορίσει τη φύση και τη νομοτέλεια του πνεύματος».

   Μέσα από τον κυκεώνα των αντικρουόμενων θεωριών και απόψεων, θα επιχειρήσω να δώσω κάποιες βασικές συνιστώσες της πνευματικής ζωής –που ανταποκρίνονται όμως στη δική μου βιοθεωρία και επομένως διατηρούν το χαρακτήρα των προσωπικών θέσεων–, παρέχοντας αρχικά ορισμένες εννοιολογικές διευκρινίσεις.

Αν και πρόκειται για πολυσήμαντο όρο, πνεύμα –σύμφωνα με την κυριαρχούσα άποψη– είναι μια δημιουργική αρχή, της οποίας κυριότερες εκφάνσεις στον πολιτισμό είναι η επιστήμη, η τέχνη και η ηθική. Κατά τον Έγελο, πνεύμα είναι το υποκείμενο, που αντικειμενοποιείται, καθώς δημιουργεί τον πολιτισμό. Ο Χρήστος Μαλεβίτσης, φιλόσοφος που χάθηκε πολύ πρόωρα, στο βιβλίο του Προοπτικές –ένα από τα πιο αποκαλυπτικά κείμενα των τελευταίων δεκαετιών του περασμένου αιώνα– διατυπώνει μια θεμελιακή για το θέμα μας άποψη: «Το πνεύμα –γράφει– έχει ένα διπολικό πάθος. Άλλοτε αναδιπλώνεται στον εαυτό του, ανυψώνει τον άνθρωπο σε ύψιστη αξία, και άλλοτε τον παραμερίζει σαν άχρηστη παρεμβολή στην προσπάθειά του να γνωρίσει τον αντικειμενικό κόσμο. Από το πρώτο πάθος τέμνονται οι αξίες, που δίνουν το υπέρτατο νόημα της ζωής και την κάνουν άξια να τη ζει κανείς. Από το δεύτερο πάθος προέρχονται οι γνώσεις καθαυτές, που δεν είναι βέβαια αξίες ηθικού τύπου, μα που ωστόσο είναι πολύτιμες, εφόσον συνδέονται με την προαγωγή της επιστήμης και συμβάλλουν στην υλική πρόοδο και ευημερία του ανθρώπου. Δεν απαιτούν όμως ανάλογη με τις ηθικές αξίες ανάταση και εσωτερική ένταση».

Οι σκέψεις αυτές, όπως και όλη η σχετική φιλολογία γύρω από το επίμαχο θέμα, μας βοηθούν να αντιληφθούμε ότι το πνεύμα δεν είναι κάτι απλό και μονοσήμαντο. Η ανθρώπινη ύπαρξη είναι πολύ πιο στοιχειακή, πιο δυναμογόνος απ’ ό,τι νομίζουμε. Ή ίσως πιο απλή. Αλλ’ η απλότητα αυτή εδρεύει τόσο βαθιά, που την καθιστά σκοτεινή και ανεξιχνίαστη. Και μόνο όταν εκδηλώνεται στην ιστορική επιφάνεια, προσλαμβάνει μια φαντασμαγορική ποικιλία εκφάνσεων.

Το νόημα, επομένως, της πνευματικής ζωής δεν εξαντλείται με την προσπάθεια να δαμάσουμε τη γνώση, να γίνουμε άριστοι επιστήμονες χωρίς κανένα υποστασιακό βάθος. Ούτε μπορεί να θεωρηθεί πνευματικός άνθρωπος αυτός που απλουστεύει το νόημα της ζωής σε μερικές συνταγές ηθικής ή ο καλλιτέχνης, που νομίζει ότι εκπληρώνει το χρέος του δημιουργώντας έργα, τα οποία σε καμιά περίπτωση δεν έχουν σχέση με την ουσία του ανθρώπου, δεν αγγίζουν το ανθρώπινο πρόβλημα, αποτελώντας μάλλον εκδηλώσεις ενός νοσηρού ναρκισσισμού και μιας αφόρητης εγωλατρίας με το ένδυμα του λυρισμού.

Πνευματική ζωή σημαίνει να ζούμε το πνεύμα σ’ όλη την πολυσήμαντη ενότητά του, σ’ όλες τις εκφάνσεις του, χωρίς ποτέ να ξεχνούμε αυτό που είπε ο Σίλλερ, ότι δηλαδή «ο άνθρωπος είναι ον μεθοριακό, που εφάπτεται του πεπερασμένου και του αιωνίου».

2. Ανατομία της πνευματικής ζωής

Αλλ’ είναι ανάγκη να εξετάσουμε κάπως λεπτομερέστερα το νόημα της πνευματικής ζωής, για να δούμε ποιος είναι ο αληθινός πνευματικός άνθρωπος και ποια είναι η αποστολή του μέσα στη σημερινή κοσμογονική εποχή.

α) Αλήθεια

Ο πρώτος νόμος της πνευματικής ζωής είναι η αλήθεια. Και την αλήθεια ο πνευματικός άνθρωπος αγωνίζεται να κατακτήσει πρώτα στο χώρο του επιστητού, δημιουργώντας τον πολιτισμό στις ποικίλες μορφές του.

Αλλά το φαινόμενο του πολιτισμού το απαρτίζουν δύο στοιχεία. Το πρώτο είναι το αντικείμενο, δηλαδή τα πολιτισμικά προϊόντα, το δεύτερο είναι το υποκείμενο, δηλαδή η ψυχική και πνευματική δυναμικότητα του ανθρώπου στη δημιουργική και ζώσα μορφή του.

Το στοιχείο αυτό δεν το αποτελούν οι ιδέες που έχουν τα υποκείμενα, αλλά η ικανότητά τους να δημιουργούν ιδέες και να επηρεάζονται από αυτές. Όταν ο αντικειμενοποιημένος πολιτισμός δεν μπορεί να ξαναγυρίσει στη δημιουργό αρχή του, να λειώσει τις φόρμες του στο εργαστήριο του υποκειμένου, οδηγείται στην πτώση.

Η αλήθεια, λοιπόν, μόνο στη διαλεκτική σχέση υποκειμένου και αντικειμένου είναι δυνατό να νοηθεί. «Τα ιδεολογικά συστήματα –τονίζει ο Jaspers–, που κινούνται στο διχοτομημένο χώρο του υποκειμένου και αντικειμένου καταλήγουν σ’ έναν ταυτολογικό κύκλο». Η αλήθεια, θα μας πει ο Berdyaef, είναι μάλλον μια δημιουργική ανακάλυψη παρά μια ανακλασμένη γνώση του αντικειμένου.

Με όλα αυτά θέλουμε να τονίσουμε δυο πράγματα: 1) Το πνεύμα είναι αυτόνομο και ο ρόλος του στη δημιουργία του πολιτισμού είναι κυριαρχικός. 2) Οι μορφές του πολιτισμού, ως επιγέννημα του πνεύματος, δεν μπορούν ν’ αποχωριστούν από αυτό και, προπαντός, δεν μπορούν να γίνουν αυτοσκοπός. Εάν πιστέψουμε το τελευταίο, τότε συνειδητά αναγνωρίζουμε τη δουλεία του πνεύματος στα δημιουργήματά του, πράγμα που αποτελεί δεινή ύβρι στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου.

β) Ελευθερία

Η ελευθερία είναι ένας άλλος νόμος της πνευματικής ζωής, απόλυτα σχετικός με την αλήθεια. Ο Berdyaef, στο βιβλίο του Πνεύμα και πραγματικότητα, μας δίνει έναν αποκαλυπτικό ορισμό της: «Ελευθερία είναι η αντίθεση προς την αντικειμενοποίηση». Δηλαδή η αντίθεση του πνεύματος στα επιγεννήματα της δημιουργικής δραστηριότητάς του. Το πνεύμα καταβάλλει μιαν αέναη προσπάθεια να δαμάσει τον κόσμο που το περιβάλλει, να δώσει μορφή και ρυθμό στο χάος και την αρρυθμία. Πρέπει όμως να παραμένει αδέσμευτο και να μην ταυτίζεται με τα δημιουργήματά του. Αυτό είναι μια πρώτη μορφή ελευθερίας, που φανερώνει την πίστη στην αυτονομία και αξιοπρέπεια της πνευματικής φύσης του ανθρώπου.

Αλλ’ ο άνθρωπος αγωνίζεται να δαμάσει και το χαώδη εσωτερικό του κόσμο και να υποτάξει τα βιολογικά ένστικτα και τις ορμές του σε κάποιες ανώτερες δυνάμεις. Ο αγώνας αυτός είναι προϋπόθεση της εσωτερικής μας ελευθερίας. Η ίδια η ελευθερία δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να υπάρξει. Με την περιχαράκωση του χαώδους εσωτερικού κόσμου, η ανθρώπινη ύπαρξη δυναμώνει, προσλαμβάνει νόημα και υψώνεται, όπως υψώνεται η στάθμη των υδάτων, όταν φράσσονται τα περάσματά τους.

Η ελευθερία, λοιπόν, στην ηθική της μορφή δεν είναι αφηρημένη αρχή, είναι μια βαθύτατα υπαρξιακή επιταγή, που στις αιματηρές της προσβάσεις σπάζει ακόμη και το βιολογικό της σκεύος, αν χρειαστεί.

Ο πνευματικός άνθρωπος είναι ηθικά ελεύθερος, γιατί το πνεύμα είναι η ουσία της ζωής του, η βαθύτερη λαχτάρα του, δεν είναι περιέχον, αλλά περιεχόμενο. «Το πνεύμα, γράφει ο Κάφκα, δεν γίνεται ελεύθερο, παρά μόνο εφόσον πάψει να είναι περιέχον».

Διαφορετικά, ο άνθρωπος ξεπέφτει σε έναν ωμό υλισμό με κάποια επίφαση, με ένα βερνίκι πνευματικότητας. Ηθικά μετέωρος, το πιθανότερο είναι να μιμηθεί τυφλά το σύνολο, να γίνει ένα με τη μάζα, που υποτάσσεται είτε στη θέληση των δυνατών είτε στις διάφορες τυραννικές ιδεολογίες. Τότε, ο άνθρωπος παύει να έχει προσωπικότητα, μέσα στη γιγαντιαία αστική οργάνωση γίνεται νούμερο: στη δημοκρατία είναι ίσος με μία ψήφο, στο στρατό με ένα τουφέκι, στα μέσα μαζικής μεταφοράς με ένα εισιτήριο. Με την εξαφάνιση όμως του προσωπικού στοιχείου, αποδυναμώνεται η συνείδηση της προσωπικής ευθύνης έναντι της ιστορίας και του Θεού. Ο Κίρκεγκωρ γράφει: «Η εποχή μου με φονεύει ως πρόσωπο, ως συγκριμένη μονάδα με προσωπική ευθύνη πνεύματος και ύστερα διδάσκει την αθανασία του γενικού, της αφηρημένης γενικότητας». Τυπική εκδήλωση του φαινομένου έχουμε στα απολυταρχικά καθεστώτα, όπου ο άνθρωπος είναι επιφαινόμενο μέσα στο βασικό φαινόμενο της οικονομικής κοινωνίας και της κρατικής εξουσίας.

Το νόημα της ελευθερίας είναι πολύ βαθύ και δεν εξαντλείται ασφαλώς με τα λίγα αυτά. Τούτο μόνο θα ήθελα να τονίσω και πάλι: Ο πνευματικός άνθρωπος είναι ελεύθερος πνευματικά και ηθικά. Αυτό σημαίνει ότι έχει τεθεί σε σωστή σχέση προς τις γνωστικές και ηθικές αξίες και προς τους συνανθρώπους του. Δεν εκτρέπεται στον ατομικισμό –στον «ατομικό ιμπεριαλισμό», όπως τον χαρακτηρίζει ο Γάλλος Julien Benda– ούτε υποτάσσεται στη μάζα και στις ιδεολογίες που σκοτώνουν την προσωπικότητά του. Συμμετέχει δημιουργικά στη διαδικασία του πολιτισμού, αλλ’ έχει συνείδηση της μοναξιάς του• αναδιπλώνεται στον εαυτό του, στις μυστικές πηγές της ύπαρξής του, για να πάρει –σαν άλλος Ανταίος– δύναμη. Είναι μαχητής αλλά και αναχωρητής, μέσα στον πολύβουο κόσμο δεν παύει να έχει ως κύριο μέλημά του το «λαμπρόν θέαμα του κόσμου», την ενατένιση της θεότητας, του «όντως όντος» κατά Πλάτωνα. Γνωρίζει ο πνευματικός άνθρωπος ότι η ηθική ελευθερία χωρίς την πίστη σε ένα Θεό γίνεται εξαιρετικά αβαρής και ευρίσκεται σε κίνδυνο.

γ) Θρησκευτικότητα

Και με τις σκέψεις αυτές προσεγγίζουμε ήδη έναν τρίτο, επίσης σπουδαίο, νόμο της πνευματικής ζωής, τη θρησκευτικότητα. «Το πρώτο κινούν του πολιτισμού –σημειώνει ο Heidegger– είναι το υπαρξιακό τραύμα για την ελλειμματικότητα του ανθρώπου». Η προσπάθεια για τη λύτρωση είναι συλλογική, αλλ’ ο έσχατος σκοπός είναι, και πρέπει να είναι, η λύτρωση κάθε ατόμου, που είναι μοναδική και ανεπανάληπτη παρουσία στην ιστορία. Αλλά τα ανθρώπινα ιδεολογικά συστήματα δεν ικανοποιούν και ο καθένας νιώθει ότι η λύτρωση είναι χρέος προσωπικό, ευθύνη ατομική.

Καθώς αναδιπλώνεται μέσα του, νιώθει ο συγκεκριμένος άνθρωπος την ορμή της ύπαρξης για το αιώνιο και αθάνατο, θέλει να ενωθεί με αυτό. Αυτός είναι ο πλατωνικός έρως, ο βαθύτατος πόθος της ψυχής να ενωθεί με την ιδέα του αγαθού, να προχωρήσει από το μερικό στο γενικό. Τότε μόνο η ύπαρξή μας αποκτά διάρκεια και σταθερότητα και η ηθική μας ελευθερία θεμελιώνεται. «Η διαίρεση, που διακρίνει τον κόσμο των πλασμάτων –γράφει ο αείμνηστος καθηγητής Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος–, αίρεται μέσα σ’ αυτή τη θεία ενότητα, χωρίς να καταργείται ο άνθρωπος ως προσωπική παρουσία πνεύματος. Μέσα στο Θεό το πνεύμα αναπαύεται, η σχέση με τη θεότητα είναι ελεύθερη και αυτενέργητη σχέση του πεπερασμένου με το άπειρο».

Το φαινόμενο αυτό της θρησκευτικότητας είναι παγκόσμιο, πανανθρώπινο. Ο αείμνηστος καθηγητής Νικόλαος Λούβαρις έγραφε κάποτε στο βιβλίο του Μεταξύ δύο κόσμων: «Τα θρησκευτικά και φιλοσοφικά συστήματα και οι μεγάλοι θρύλοι, όλα εξωτερικεύσεις των μύχιων πόθων της ψυχής της ανθρωπότητας, είναι μυριόστομοι εκφράσεις της ακαταλύτου ορμής του ανθρώπου προς διασκέλισιν των ορίων, εντός των οποίων κρατεί αυτόν δέσμιον η ατομική ζωή και η φύσις». Και προσθέτει: «Η τάσις αυτή προς κάτι ανώτερον και καθαρώτερον είναι εκ των γνησιωτέρων γνωρισμάτων πνευματικότητος».

Αλλά πρέπει να τονιστεί μια αλήθεια, που συχνά διαφεύγει από τους διανοούμενους. Η πίστη είναι ένα άλμα πέρα από τη νόηση. Στο σημείο αυτό θα ξαναδώσω το λόγο στο Νικόλαο Λούβαρι: «Υπάρχουν διοράσεις του μεταφυσικού, αλλ’ εις ταύτας οδηγεί όχι η νόησις, αλλ’ η κίνησις της ζωής, τα μεταφυσικά συναισθήματα, τα βιώματα τα οποία γεννούν εις τον άνθρωπον αι αντινομίαι της υπάρξεως, η εσωτερική διάσπασις, η πάντοτε ανικανοποίητος τάσις προς τον απεριόριστον, τον ευρύτερον, τον συνολικόν εκείνον κόσμον».

Η προσπέλαση του υπερβατικού απαιτεί μια ιδιαίτερη γνώση των συμβόλων, που δυστυχώς μας λείπει, όπως παρατηρεί ο Άγγελος Τερζάκης: «Η ατραπός των συμβόλων είναι η μόνη που μας οδηγεί στη Θεότητα. Και εφράχθη».

Αυτός είναι ο παραλογισμός της εποχής μας: η πλησμονή της λογικής. Το διαλυτικό πνεύμα του ξηρού επιστημονισμού έχει εισχωρήσει και στο χώρο του υπερβατικού. Ο Θεός έγινε λογική έννοια με ορισμένο περιεχόμενο και με σαφώς περιγεγραμμένες ιδιότητες. Αλλά, όπως τονίζει ο Berdyaef, αυτό δεν μπορεί να έχει σχέση με την πίστη, που είναι μια κατάσταση τόσο απεγνωσμένη, όσο και η ανταρσία κατά του Θεού. Ο χώρος του υπερβατικού είναι χώρος σιωπής και προσευχής. Ο πνευματικός άνθρωπος, αυτός που έχει ανοιχτά τα μάτια της ψυχής του, συλλαμβάνει με αμεσότητα, χωρίς την παρεμβολή της λογικής, τα μηνύματα της αιωνιότητας γνωρίζοντας ότι τα σύμβολα δεν ερμηνεύονται, διατηρώντας διαχρονικά την εγκυρότητά τους.

Πιστεύω ότι η ουσία στο θέμα της θρησκευτικότητας αποκαλύπτεται στη ρήση του Ηράκλειτου: «Ο άναξ, ου το μαντείον το εν Δελφοις, ούτε λέγει ούτε κρύπτει, αλλά σημαίνει».

δ) Δημιουργία

Η δημιουργία νέων μορφών πολιτισμού είναι επίσης από τα βασικότερα γνωρίσματα της πνευματικής ζωής, ένας ουσιωδέστατος νόμος της.

Κάθε άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να δώσει το δικό του νέο μήνυμα στον κόσμο, ιδιαίτερα όμως αυτό αποτελεί το προνόμιο και το χρέος του πνευματικού ανθρώπου. Αυτός, προπάντων, απαλλαγμένος από τα δεσμά της αυθεντίας, καλείται να συμβάλει με τις προσπάθειές του στη δημιουργία νέων μορφών πολιτισμού. Αυτό όμως προϋποθέτει να συγκεράσει μέσα του όλες τις εμπειρίες του παρελθόντος, αλλά και όλη τη γνώση και την αξιοσύνη του καιρού του.

Δεν μπορεί ο πνευματικός δημιουργός να αγνοήσει το παρελθόν. Βέβαια, το πρόβλημα της ζωής θα το θέσει εξ υπαρχής μέσα του, όμως η ιστορική μνήμη θα τον βοηθήσει να αποφύγει τις αυθαιρεσίες και την εξαλλοσύνη. Το παρελθόν είναι σίγουρα αυτό που μας συνδέει δια του παρόντος με το μέλλον. Και, όπως γράφει ο Σεφέρης στις Δοκιμές του, «σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν, σβήνει κανείς και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον».

Ο σεβασμός όμως της παράδοσης δεν σημαίνει άγονη μίμηση. Η δημιουργική ζωή είναι μια συνεχής έξοδος από την παράδοση, δηλαδή όχι αποκοπή, αλλά περαιτέρω εξέλιξη και ανανέωση. Η παράδοση είναι ένα ζωντανό πνεύμα, όχι αποστέωση, είναι μια απειροδύναμη ζωή, που πρέπει να τη βιώσουμε στην ουσία της αναπτύσσοντας, στη συνέχεια, τη δική μας αυτόνομη και αυθεντική ζωή. Αναπτύσσοντας τη δική μας ζωή, θρεμμένοι από το δικό μας πολιτισμό, θα στραφούμε πάλι προς τις πηγές μας με αυτοπεποίθηση και όχι με συνείδηση περιδεή. Τότε, το παρελθόν μάς αποκαλύπτεται σε όλη την πληρότητα και τη ζωογόνο πνοή του. Αυτή η αέναη βίωση του παρελθόντος και του παρόντος, η αφομοιωτική επεξεργασία των στοιχείων της παράδοσης και η δημιουργία νέων μορφών ζωής και πολιτισμού, είναι το γνώρισμα των ελευθέρων προσωπικοτήτων.

3. Προς τις πηγές της πνευματικής ζωής

Νομίζω ότι απ’ όσα ειπώθηκαν ως τώρα έγινε φανερό ότι η έννοια του πνευματικού ανθρώπου είναι πολύ πλατιά. Αν θέλαμε να δώσουμε ένα συνοπτικό ορισμό του, θα λέγαμε ότι είναι η αληθινή προσωπικότητα. Και η αληθινή προσωπικότητα παρουσιάζει ενότητα και αξιοκρατία. Αυτά τα δύο είναι απαραίτητα, για να υπάρξει πραγματική πνευματική ζωή. «Αυτό που έχει σημασίαν –γράφει ο αείμνηστος σπουδαίος φιλόλογος Ιωάννης Συκουτρής– είναι να εύρωμεν ολόκληρον τον άνθρωπον, την ολόκληρον και ομόρρυθμον πνευματικήν ζωήν».

Όπως είναι γνωστό, η υλοποίηση του οράματος αυτού υπήρξε η σταθερή επιδίωξη της αρχαιοελληνικής σκέψης. Πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες προχώρησαν σ’ ένα ιεραρχημένο και σοφό σύστημα αξιών δίνοντας προτεραιότητα στον άνθρωπο, για την αξία του οποίου δεν είχαν καμιά αμφιβολία, αδιάφορο αν είναι τόσο μικρός σ’ ένα τόσο μεγάλο σύμπαν. Ο χριστιανισμός, αργότερα, μετά την υπέρβαση των αρχικών αντιθέσεων με τον ελληνισμό, αξιοποίησε δημιουργικά την ελληνική σοφία, ώστε να αποτελεσθεί το σύστημα εκείνο των αξιών, στο οποίο στηρίζεται ολόκληρο το οικοδόμημα του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Δεν πρόκειται να επεκταθώ περισσότερο επαναλαμβάνοντας πράγματα γνωστά και χιλιοειπωμένα. Θέλω μόνο να τονίσω τούτο: Το σύστημα αυτό των αξιών διαχρονικά διατηρεί όλη την αίγλη του, άσχετα αν η αναξιότητα και η υποκρισία κάποιων εκκλησιαστικών ταγών το αμαύρωσαν ή αν η ανίερη εκμετάλλευσή του από τυραννικά καθεστώτα, όπως αυτό της επταετίας με το ολέθριο εκείνο έμβλημά της, «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών», το κλόνισε προσωρινά στις συνειδήσεις των πολλών.

Εξακολουθεί, επομένως, το σχήμα των αξιών του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, που διαρρέει όλη την ιστορία του ευρωπαϊκού πνεύματος, να αποτελεί το σταθερό έδαφος, στο οποίο μπορεί να στηριχθεί η παιδεία, ιδιαίτερα, η ελληνική, για να πλάσει τις ολοκληρωμένες προσωπικότητες, που όλοι ονειρευόμαστε.

4. Αναφορά στη σύγχρονη εποχή

Αλλά γεννάται πελώριο το ερώτημα: Ποιο είναι το πνευματικό περιεχόμενο της εποχής μας και ποια η αποστολή του πνευματικού ανθρώπου μέσα σ’ αυτήν;

Ήδη έχω κάμει κάποιους υπαινιγμούς, ωστόσο πρέπει να εξετάσω διεξοδικότερα       –οπωσδήποτε όμως συνοπτικά – το καίριο αυτό θέμα.

Η εποχή μας είναι αναμφισβήτητα ένας σταθμός. Είναι μια εποχή μεγάλη, κοσμοϊστορική, γιατί έδειξε με τα επιτεύγματα της επιστήμης και τα διαστημικά κατορθώματα το μεγαλείο του ανθρώπινου νου. Είναι όμως και «ανθελληνική», για να χρησιμοποιήσω την έκφραση του Κώστα Τσιρόπουλου. Ανθελληνική, με την έννοια ότι απουσιάζει η ισορροπία μεταξύ των αξιών του πολιτισμού, η οποία ήταν βασικό γνώρισμα της ελληνικής αρχαιότητας. Το δράμα της εποχής μας έγκειται στο ότι παρουσιάζει μια ανισορροπία εξουθενωτική με ανάπτυξη ασύμμετρη και πρόοδο κακοήθη, αφού ο άνθρωπος δεν προλαβαίνει να εξοικειωθεί με αυτήν και να της δώσει νόημα πνευματικό.

Στον αρχαίο ελληνισμό της ακμής, μια άγρυπνη συνείδηση είχε κρίσιμη σημασία, φώτιζε μια ολόκληρη εποχή. Σήμερα, ο εξαστισμός και η μαζοποίηση έχουν αναιρέσει την αξία της προσωπικότητας, που είναι συνθετική ολοκληρία. Σήμερα, δεν υπάρχει ο πόθος για την παιδεία, δηλαδή την αγωγή του όλου ανθρώπου, αλλά για την μάθηση που εκφράζεται με το πάθος της ειδίκευσης. Η ειδίκευση, η αποκλειστική και στενή, είναι βέβαια μια αδήριτη ανάγκη, αλλά ταυτόχρονα και μια πρόκληση, εγκυμονεί κινδύνους για την ηθική ακεραιότητα του ατόμου. «Ο καταμερισμός –παρατηρεί ο Συκουτρής– προάγει εις έκτασιν το ανθρώπινον πνεύμα, μειώνει όμως το βάθος της ανθρωπίνης προσωπικότητος. Αντικαθιστά τον πολιτισμόν, όπως τον έζησαν οι αρχαίοι Έλληνες, με τον επαγγελματισμόν της ερεύνης».

Η εποχή μας χαρακτηρίζεται ακόμη από ένα στυγνό ατομικισμό. Ο καθένας προχωρεί στο δρόμο του αδιαφορώντας για την ύπαρξη του άλλου. Και όχι μόνο αυτό, το κράτος και το άτομο βρίσκονται σε μια συνεχή αντιδικία. Ο αρχαίος Έλληνας, αντίθετα, εντάσσεται σε μια πολιτεία, που είναι ολοκληρωτική σύνθεση των αξιών• είναι η τροφός της προσωπικότητας.

Αλλά το τραγικότερο γνώρισμα τα μεγάλης κατά τα άλλα εποχής μας είναι ο πρακτικός υλισμός, η διάσταση θεωρίας και πράξης. Είμαστε ιδεολόγοι στη θεωρία, αλλά υλιστές στην πράξη. Στόχος μας είναι η ευημερία, η αύξηση του εισοδήματος, η άνεση. Η άνεση, που ναρκώνει τις συνειδήσεις και οδηγεί σ’ έναν πνευματοκτόνο εφησυχασμό. Μας λείπει ο συνεχής διάλογος με τις ιδέες, η αγωνία για τα μεγάλα προβλήματα της ύπαρξής μας.

Ζητούμε την ευτυχία έξω από τον εαυτό μας, ενώ μόνο στην αληθινή συμφιλίωση με τον εαυτό μας μπορούμε να τη βρούμε. Ευτυχία είναι πλήρωση ψυχής, είναι ησυχασμός της λυτρωμένης συνείδησης, είναι η βαθύτερη εξοικείωση με όλα εκείνα που συνθέτουν τη ζωή μας και γίνονται η καθημερινή μας εμπειρία.

Ζούμε χωρίς οραματισμούς, χωρίς βαθύτερες ελπίδες, χωρίς εξάρσεις πνευματικές. Ιδανικό μας είναι η ελευθερία. Αλλά μια ελευθερία, που είναι συχνά αναρχία, ένας μυστικός μηδενισμός. Εν ονόματι αυτής της ελευθερίας, δικαιώνουμε την πνευματική μετακίνησή μας από αρχή σε αρχή, από ιδανικό σε ιδανικό. Είναι, με άλλα λόγια, η εποχή μας τραγικά διεσπασμένη και αντιφατική, χωρίς ενότητα και αξιοκρατία.

Μέσα σ’ αυτή την εποχή, καλείται ο πνευματικός άνθρωπος, όπως τον σκιαγραφήσαμε, να λάβει μια υπεύθυνη θέση. Στις κρίσιμες στιγμές του πολιτισμού, ο κόσμος όλος στρέφεται στους ανθρώπους του πνεύματος. Αυτοί καλούνται να γίνουν οι οδηγοί. «Τίποτε δεν μπορεί να μας βοηθήσει τόσο –γράφει ο Jaspers–, όσο μια φωτισμένη συνείδηση».

Έχω πει και σε άλλη ομιλία μου ότι ο πνευματικός άνθρωπος δεν προσπαθεί να χαθεί μέσα στην ανωνυμία. Περπατεί στις κορυφογραμμές, είναι ο σύντροφος της ιστορίας. Δεν είναι ο ρόλος του να εκφράζει απλώς, να περιγράφει την εποχή του. Τότε, δεν είναι άξιός της. Είναι μόνο ο φωτογράφος της. Οι άξιοι εκφράζουν και το δέον κάθε εποχής.

Έχει χρέος ο πνευματικός άνθρωπος να αποκαλύψει στους πολλούς, που τόσα περιμένουν από αυτόν, τις αλήθειες του πνεύματος, το νόημα της ευτυχίας, να διδάξει με τα λόγια και τα έργα του, τον αληθινό ανθρωπισμό, που είναι θεοκεντρικός, δηλαδή έχει στόχο τον άνθρωπο αλλά κέντρο τον Θεό. Αυτός ο ανθρωπισμός είναι το μέγα αίτημα εποχής μας.

Όταν ο Θεός απουσιάσει, ο άνθρωπος ως προσωπικότητα βουλιάζει. Οι θηριωδίες και οι εκατόμβες αίματος του τελευταίου παγκοσμίου πολέμου και των πολέμων των ημερών μας, η βαρβαρότητα των ηθών και η βάναυση περιφρόνηση της αξίας της ανθρώπινης ζωής, που καθημερινά ζούμε σ’ όλα τα μήκη και πλάτη της γης, ο εκχυδαϊσμός της δημόσιας ζωής και η καταπάτηση όλων των θεσμών, που συγκροτούν τον κοινωνικό ιστό, είναι καρπός αυτού του ανθρωπισμού, που καλλιεργεί τις κλασσικές σπουδές, λατρεύει τη μουσική, τις τέχνες, τη λογοτεχνία, αλλά, που, αθετώντας τον Θεό, αθετεί και τον άνθρωπο ως προσωπικότητα.

Συμπερασματικά, ο πνευματικός άνθρωπος πρέπει να αποκαταστήσει την κλονισμένη πίστη στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου διδάσκοντας τους άλλους, πρωτίστως με το παράδειγμά του, με τη συνέπεια λόγων και έργων. Ας συνειδητοποιήσουμε κάποτε ότι το κύριο καθήκον ενός κόσμου που επιθυμεί μεγαλοσύνη και διάρκεια είναι να επιχειρήσει την αναστήλωση του ανθρώπου.

Είναι βαριά η αποστολή του πνευματικού ανθρώπου στην εποχή μας. Έχει συνείδηση της μοναξιάς του, βλέπει συχνά ότι ζει μέσα στην ένδεια, αλλά ποτέ δεν παρασύρεται από τον πυρετό της ευδαιομονίας. Η ακοίμητη έγνοια του είναι το πνεύμα, όχι η ύλη. Οι ιδέες δεν είναι γι’ αυτόν πολυτέλεια, είναι ανάγκη ζωής. «Ο πνευματικός άνθρωπος –γράφει ο Emerson– είναι ο μόνος που υψώνεται επάνω από τις προσωπικές ιδιοτέλειες και ζει και αναπνέει στη σφαίρα του εποπτικού και μεγαλόπνοου στοχασμού. Είναι το μάτι του κόσμου. Είναι ακόμα η καρδιά του κόσμου».

5. Επιλογικά

Κυρίες και κύριοι,

«Τον κόσμο τον συνθέτουν δύο υλικά: η Σιωπή και το Σκότος –τα έσχατα μυστικά του σύμπαντος…. Τον κόσμο τον ανασυνθέτουν δύο υλικά: ο Λόγος και το Φως –αιφνίδια εξαγγέλματα αθανασίας». Με τα λόγια αυτά ο Χρήστος Μαλεβίτσης, στο βιβλίο του Προοπτικές, εκφράζει την πίστη του στον κυριαρχικό ρόλο του πνεύματος επάνω στις δυνάμεις της ύλης.

Νομίζω ότι είναι καιρός να πιστέψουμε στη δύναμη του πνεύματος. Η σημερινή εποχή αναζητεί το πνεύμα, το παντοδύναμο και κυρίαρχο, που θα ανακαλύψει ανάμεσα στον τρομακτικό συμφυρμό των αγελαίων μονάδων τον άνθρωπο και θα τον τοποθετήσει στο πρώτο του βάθρο. Υπάρχουν πολλοί, που πιστεύουν ότι η μάχη του πνεύματος είναι χαμένη, ότι η πνευματική ζωή ρυθμίζεται εκ των κάτω και όχι εκ των άνω, ότι οι άνθρωποι του πνεύματος αφομοιώνονται τελικά από τη μάζα και εγκαταλείπουν τα υψηλά οράματα. Δεν συμμερίζομαι την απαισιόδοξη αυτή άποψη. Η μάχη του πνεύματος δεν κρίνεται σε διάστημα δύο ή τριών γενεών, είναι μια μάχη εν εξελίξει, είναι θα έλεγα το περιεχόμενο όλης της ιστορίας του ανθρώπου.

Και ήδη φτάνω στο τέλος της ομιλίας μου. Οφείλω, πριν τελειώσω, να κάμω μια διευκρίνιση. Γνωρίζω ότι πιθανόν να υπάρξουν αντιρρήσεις και ως προς τον τρόπο διαπραγμάτευσης του θέματος και ως προς τις θέσεις που υποστήριξα. Αυτό το βρίσκω φυσικό για ένα θέμα τόσο βασικό και πολύπλοκο. Δεν ήταν, εξάλλου, πρόθεσή μου να εκθέσω δογματικά αμετακίνητες απόψεις, αλλά περισσότερο να εκφράσω ένα ιδανικό μου.

Και τώρα, καθώς βλέπω τον εαυτό μου κάτω από αυτό το υψηλό όραμα του πνευματικού ανθρώπου, νιώθω αληθινή συντριβή.

Με παρηγορεί όμως η σκέψη ότι οι ώρες που διέθεσα στο αγαπημένο μου όραμα αποτέλεσαν μια λυτρωτική φυγή από την εφιαλτική πραγματικότητα.

Έχω τη γνώμη πως, στις κρίσιμες στιγμές που περνούμε, η ανάταση στους καθαρούς χώρους του πνευματικού ουρανού γαληνεύει και γεμίζει το είναι μας με φως και ομορφιά. Ιδιαίτερα στις ημέρες μας διατηρεί όλη την επικαιρότητά του, ο στίχος του εθνικού μας ποιητή:

«Γλυκό είναι της παράδεισος να μελετάς τα κάλλη».