«ΕΚ ΒΑΘΕΩΝ»

«ΕΚ ΒΑΘΕΩΝ»

Γερνώντας...

Γερνώντας...

Γράφει η Μαρία Αρβανίτη-Σωτηροπουλου

Βρίσκομαι ήδη στην έκτη δεκαετία της ζωής μου, με καλήν υγεία και ήδη ευτυχής γιαγιά, τυχερή γιατί έζησα τόσο πολυεπίπεδα αυτή την εποχή και στη συγκεκριμένη χώρα, έτσι που σήμερα να μου διασφαλίζεται υψηλό προσδόκιμο επιβίωσης. Ο κύκλος της ζωής μου κλείνει και μπορώ να παρατηρώ με ενάργεια και με κάποια ιατρικά διαστροφική ματιά της επιπτώσεις της φθοράς στον οργανισμό μου.

Σε όλη μου τη ζωή ήμουν βιαστική υπερδραστήρια. Πήγα ένα χρόνο νωρίτερα στο σχολείο, μπήκα αμέσως στο Πανεπιστήμιο σε ηλικία 17 ετών, έκανα τα 2 από τα 4 παιδιά μου φοιτήτρια, γεγονός που δε με σταμάτησε από το να πάρω Ιούνιο το πτυχίο της Ιατρικής και να γίνω η νεότερη γιατρός στην Ελλάδα. Όσο ήμουν νέα απεχθανόμουν τη ραθυμία και απολάμβανα το να κάνω πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Άλλωστε η δική μας γενιά θεωρούσε αυτονόητο για τις γυναίκες το να είναι εξ ίσου και ταυτόχρονα επιτυχημένες σαν σύζυγοι και νοικοκυρές, μανάδες επιστήμονες και επαγγελματίες και ίσως σαν χόμπι να ασχολούνται με κάτι πιο καλλιτεχνικό, όπως η λογοτεχνία. 

Ομιλία στο "Παγκόσμιο Πανηλειακό Συνέδριο στην
Αρχαία Ολυμπία το 1994

Σε όλη μου τη ζωή κυριολεκτικά ένιωθα τύψεις αν δεν είχα κάτι παραγωγικό να κάνω μέρα και νύχτα και τα κατάφερνα παντού καλά νιώθοντας περηφάνια γιατί ήμουν γυναίκα και σίγουρη ότι κανείς άνδρας δε θα μπορούσε να κάνει όσα εγώ. 

Μάθαινα εύκολα, μέχρι πρόσφατα χειριζόμουν εύκολα τη νέα τεχνολογία και ήμουν ευκίνητη σαν παιδί μέχρι την 5η δεκαετία της ζωής μου. Δούλευα ακόμη όταν με λύπη μου διαπίστωσα για πρώτη φορά ότι δε μάθαινα πια ευκολότερα από τις νέες παρασκευάστριες τους αναλυτές, που άλλαζαν κάθε χρόνο, δυσκολευόμουν να διαβάζω τ’ αποτελέσματα στις οθόνες και οι κινήσεις μου είχαν αποκτήσει ένα αυτόματο φρένο, που με καθυστερούσε στο ανεβοκατέβασμα των ορόφων (πάντα απέφευγα τα ασανσέρ) και μια φορά είχα μπουρδουκλωθεί στο ίσιωμα και βρέθηκα φαρδιά πλατιά στο έδαφος χωρίς προφανή αιτία. 

Τυχαία ακτινογραφία άκρας χείρας αποκάλυψε τις βλάβες από την εκφυλιστική αρθροπάθεια (τον πόνο ποτέ δεν τον έπαιρνα στα σοβαρά) η οποία εξελίχθηκε σε βαθμό που να δυσκολεύει την κάθε μου κίνηση και τιθασεύτηκε μόνο χάρη στη γυμναστική που με επανεκπαίδευσε στη σωστή χρήση των αρθρώσεών μου. 

Το μικρό πρόβλημα προσαρμογής των ματιών λόγω ηλικίας δυσκολεύει εδώ και δέκα χρόνια αφόρητα την ανάγνωση κάθε βιβλίου, ενώ όλο  σπανιότερα συναντάς κάτι που να μην έχει ήδη ειπωθεί, κάτι που ν’ αξίζει τον κόπο να κουραστείς για να μελετήσεις. Άλλωστε και το μυαλό γίνεται όλο και πιο δυσκίνητο και κολλημένο στα παλιά. Θυμάμαι στα νιάτα μου την αποθάρρυνση που είχαν νιώσει για την έκπτωση κάθε σπουδαίου ανθρώπου, που επέρχεται με την ηλικία όπως με ακρίβεια τεκμηριωμένα περιγράφεται με τη μελέτη σωρείας διανοητών στο «Η δύναμη της ηλικίας» της Σιμόν ντε Μποβουάρ. 

Το ευτύχημα είναι ότι οι κομπιούτερ προσφέρουν μεγέθυνση κειμένων, αλλά ταυτόχρονα σε εκτρέπουν σε διαφορετικές αναγνώσεις, ενώ οι ταινίες ειδικά σε μεγάλη οθόνη υποκαθιστούν τη μαγεία των μυθιστορημάτων.

«Είμαστε όσο φαινόμαστε,» λένε ή άλλοι πιο αισιόδοξοι «Είμαστε όσο αισθανόμαστε». Η αισθητική χειρουργική και οι σταρ προσπαθούν να μας πείσουν ότι δεν υπάρχει ηλικία και ότι όλα διορθώνονται, τουλάχιστον αν έχεις αρκετά χρήματα. 

Η αλήθεια είναι διαφορετική. Αυτή η υπέροχη μηχανή του ανθρώπινου σώματος έχει τους σωστούς διακόπτες, που προσαρμόζουν τη συμπεριφορά σύμφωνα με την ηλικία μας. Τα παιδιά είναι αεικίνητα και οι ηλικιωμένοι αργοί επειδή έτσι πρέπει. Η κίνηση είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των νέων, ενώ  τα κατάγματα απέβαιναν μοιραία για τους ηλικιωμένους πριν από την πρόοδο της χειρουργικής σε αυτό τον τομέα. 

Δεν είναι μόνο οι ρυτίδες (για τις γυναίκες) ή η σεξουαλική έκπτωση (για τους άνδρες) το υπέρτατο κακό. Δεν είμαστε «όσο φαινόμαστε ή όσο μπορούμε». Είμαστε όσο το βιολογικό μας ρολόι μας υπαγορεύει ότι είμαστε.

Δυστυχώς σήμερα ενώ το προσδόκιμο παρατείνεται, η νιότη θεοποιείται. Κάποτε εκτιμούσαν την εμπειρία της ηλικίας χαρακτηρίζοντας τους γέρους σοφούς. Σήμερα τα παιδιά που γνωρίζουν τη ζωή μέσα από τις οθόνες του υπολογιστή θεωρούν τους λίγο μεγαλύτερους ξεκουτιασμένους επειδή δε μπορούν να προσαρμοσθούν γρήγορα στις αλλαγές της τεχνολογίας.

Δέχονται τις υπηρεσίες των γιαγιάδων, αλλά περιφρονούν τη γνώση που βασίζεται στην πείρα αιώνων και ουσιαστικά διαμόρφωσε και τη δική τους γενιά. 

"Που είσαι νιότη νάβλεπες που θα γινόμουν άλλος..."

Την εποχή που όλα είναι σχετικά και θριαμβεύει όποιος προλάβει, η εμπειρία δε μεταγγίζεται μέσα από διηγήσεις και εξομολογήσεις. Δε θα υπήρχε «Χρυσή Αυγή», αν τα παιδιά μάθαιναν σαν παραμύθι τι πέρασαν οι γονείς και οι παππούδες τους κατά την Κατοχή και τη δικτατορία.

Η ζωή όμως συνεχίζεται και κατά την Τρίτη ηλικία. Παρά την ορατή φθορά η προοπτική του τέλους, που σιμώνει δίνει άλλο βάρος σε κάθε τι. Το τέλος της επαγγελματικής ζωής δε σημαίνει το τέλος του ανθρώπου που είναι πολυεπίπεδος. Αντίθετα είναι μια αφορμή ν’ ανακαλύψεις νέες πτυχές τόσο του κόσμου όσο και του ίδιου σου του εαυτού. Οι σχέσεις μας με τους δικούς μας ανθρώπους επαναξιολογούνται και σφιχτοδένονται, αν και πια με την αέναη υποψία μιας επερχόμενης τελικής απουσίας. Οι αναμνήσεις αποκτούν πολυχρωμία και μοιράζονται ευκολότερα σε όποιους θέλουν να θυμηθούν.

Μόλις πήρα σύνταξη κάθισα για πρώτη φορά να πιω καφέ με την αδελφή μου χωρίς άγχος και τώρα μπορώ να χαλαρώσω όσο θέλω ελεύθερη από χρονικούς περιορισμούς. Μπορώ επιτέλους να εκτιμήσω την ομορφιά ενός οικογενειακού γεύματος στο σπίτι, το παιχνίδι των γατιών ή την πρόοδο των λουλουδιών στις γλάστρες μου. Η ζωή δεν επιτρέπει το κενό και έτσι νέες υποχρεώσεις γεμίζουν τη ζωή, όμως όλα γίνονται πιο αργά, έτσι που ν’ απολαμβάνεις τη στιγμή. Η ύψιστη απόλαυση είναι το παιχνίδι με τα εγγόνια μου. Μέσα από τα δικά τους μάτια ξανανακαλύπτω τη ζωή βήμα με βήμα. Και η ζωή παραμένει εκθαμβωτική σε κάθε νέα γεύση. 

Με την ηλικία παραιτείσαι από φιλοδοξίες και υπέρτατους στόχους. Δεν πιστεύεις πια ότι εσύ θ’ αλλάξεις τον κόσμο, ούτε ότι είσαι τόσο σημαντικός για να σε μνημονεύουν οι άνθρωποι. Απλώς συνεχίζεις με συνέπεια την πορεία των αγώνων σου με την ευχή κάτι καλό να προκύψει, αν και όλες οι βεβαιότητες έχουν καταργηθεί. "Γηράσκω αεί διδασκόμενος" για τη σχετικότητα της Αλήθειας. Συμβιβάζεσαι με τον εαυτό σου, μαθαίνεις τα όριά του, ξεπερνάς  τις εξαρτήσεις με την επίγνωση της μοναξιάς του θανάτου κάθε ύπαρξης. Προσπαθείς να προλάβεις την αναπόφευκτη φθορά του αύριο και  να γευτείς φέτος ότι ίσως του χρόνου δε θα μπορείς να απολαύσεις. Εκτιμάς διαφορετικά την κάθε στιγμή επειδή πια δεν βλέπεις μπροστά τον ορίζοντα απέραντο, αλλά λογαριάζεις την κάθε καινούρια μέρα σαν κέρδος. 

Ευγνωμονείς το θεό ή τη Μοίρα επειδή την κάθε μέρα επιβιώνεις. Και αυτό είναι το πιο πολύτιμο δώρο τη ζωής στους προνομιούχους που φθάνουν να γεράσουν.

ΜΑΡΙΑ ΑΡΒΑΝΙΤΗ  ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ