ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΠΛΙΑΚΑΣ - ΦΩΤΟΣ ΠΑΣΧΑΛΙΝΟΣ , ΠΟΙΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

ΓΡΗΓΟΡΗΣ   ΠΛΙΑΚΑΣ - ΦΩΤΟΣ ΠΑΣΧΑΛΙΝΟΣ

                                      ΠΟΙΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

                  

                              Λεωνίδα Γ.Μαργαρίτη Επιτ.Δικηγόρου

                          Προέδρου Εταιρείας Λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδος

           

 

                 Μαθητής του Γυμνασίου  Γαστούνης γνώρισα το συμπατριώτη  ποιητή Γρηγόρη Πλιάκα. Από τότε σχημάτισα    καλή   εικόνα  για τον άνθρωπο. Αργότερα γνώρισα  τον  ευαίσθητο  και σεμνό  πατριδολάτρη ποιητή.

Δέθηκα με μια φιλία που συνεχίσθηκε μέχρι του θανάτου του.  .

          Όταν το 1978  του έστειλα το πρώτο φύλλο της  «ΗΛΙΔΑΣ» μου  έγραψε: «Χαιρετίζω την «ΗΛΙΔΑ» με πολύ αγάπη. Τη δέχθηκα σαν κάτι δικό μου που το περίμενα».

         Κρατώ  στο αρχείο μου τις ευχετήριος κάρτες που μου έστελνε . Σε μια απ΄ αυτές βρίσκει την ευκαιρία να σημειώσει: «Θα σου γράψω για το βιβλίο σου. Σε συγχαίρω για τις ιδέες σου και το φιλελεύθερο πνεύμα σου .Τέτοιον σε θέλω και μου δίνεις μια αφάνταστη χαρά».

Ο Γρηγόρης Πλιάκας γεννήθηκε στα Σαβάλια της Ηλείας   κι έζησε στη Γαστούνη μέχρι του θανάτου του στις αρχές Απριλίου 1979.

Ο πατέρας του Παύλος σταφιδέμπορος  του έδωσε για την εποχή του,  τα απαραίτητα εφόδια και έτσι  μετά από την αποφοίτησή του  από το  Σχολαρχείο εργάστηκε μέχρι τη συνταξιοδότησή του, στην τοπική Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Γαστούνης.

 Από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τα γράμματα. ΄Έγραφε κυρίως ποίηση σε παραδοσιακό στίχο, κριτικά σημειώματα και δοκίμια.

 Στην Ένωση  είχε την κύρια ευθύνη κι  εργάστηκε  με βαθύ αίσθημα ευθύνης. Πρόθυμος πάντα στην εξυπηρέτηση των συμπολιτών του, είχε κερδίσει την εκτίμηση κι εμπιστοσύνη τους.

 Η παρουσία του στις φιλικές συντροφιές ήταν ευχάριστη και ο λόγος του πάντοτε μεστός και πειστικός.

 Το ευγενικό κι ωραίο παρουσιαστικό του εντυπωσίαζε .Ήταν αξιαγάπητος ,πράος, έντιμος και ειλικρινής στις συναλλαγές του.

 Του άρεσε να ταξιδεύει, να μελετά βιβλία ποιότητος, να παρακολουθεί θέατρο και διαλέξεις,  κι αξιόλογες κινηματογραφικές ταινίες.

 Όταν η καρδιά του σκιρτούσε και σκιρτούσε συχνά, γινόταν δημιουργός κι αποτύπωνε τα συναισθήματά του, τις σκέψεις του ,τις ιδέες  του και τις απόψεις του στο χαρτί.

 Ευαίσθητος πάντα, χαμογελαστός, σαγηνευτικός για το συνομιλητή του, για την συντροφιά του.

Εντυπωσιασμένος  δηλώνει ο συμπατριώτης μας  Οικονομολόγος   πρώην Διοικητής της Α. Τ. Ε. Αδαμάντιος Πεπελάσης. Στο βιβλίο του με τίτλο: «ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ»(Γαστούνη-Μπερκλεϊ)Εκδόσεις Καστανιώτη Αθήνα 1996, σημειώνει τα εξής χαρακτηριστικά: «Θυμάμαι ακόμη τις συζητήσεις για την προσάρτηση της Αυστρίας από τον Χίτλερ ή την πολιτική του Μουσολίνι στην Αιθιοπία. Άκουγα μόνο, χωρίς να συμμετέχω, καθώς ήμουν πολύ μικρός. Εκεί όμως που ένιωθα συγκλονισμένος ήταν στις ατέλειωτες συζητήσεις για την Ισπανία και τον Εμφύλιό της. Ιδιαίτερα όταν έπαιρνε τον λόγο και μιλούσε με φωνή αλλιώτικη, σχεδόν βελούδινη, ο νεαρός Γρηγόρης Πλιάκας. Δούλευε στον τοπικό γεωργικό συνεταιρισμό κι έγραφε ποιήματα. ωραία ποιήματα, γεμάτα πόνο για το κακό που ΄χε βρει την Ισπανία, αλλά κι έρωτα για τις ωραίες κοπέλες, που ο καλός τους πολεμούσε τον φασισμό του Φράνκο. Κρεμόμουν από τα χείλη του κι ήθελα να του φιλήσω το χέρι.»

Ο Γρηγόρης Πλιάκας υπήρξε ένας ιδεαλιστής πατριώτης και Δημοκράτης. Διακρίνονταν  για το ήθος του, την αξιοπρέπειά του, και  την ανησυχία του για τα κακώς κείμενα.

 Υπήρξε άνθρωπος της αλληλεγγύης ,θιασώτης της αγάπης για τον πλησίον,  τον τόπο , την υφήλιο ολόκληρη.

Μ΄ αυτές τις αρετές έγινε ενεργό μέλος της Εθνικής Αντίστασης  υπήρξε πολιτικό στέλεχος του ΕΑΜ κι αδελφικός φίλος του επίσης Ηλείου  ποιητή Φώτου Πασχαλινού,( Θεόδωρου Ιωαν. Ζώρα) ο οποίος εκτελέστηκε το Δεκέμβρη του 1943 από  τους  Γερμανούς,  στα Ψηλά Αλώνια της Πάτρας,

Αυτό το περιστατικό    στοίχισε  ιδιαίτερα στο Γρηγόρη και σημάδεψε την περαιτέρω ζωή του.

          Αργότερα στην εφημερίδα «ΗΛΙΔΑ»  γράφει σε ένα σημείωμα του με τον τίτλο: «ΜΝΗΜΗ». τα εξής χαρακτηριστικά για τον αξέχαστο φίλο του, «Ήσουν ένα λεβεντόκορμο παλικάρι, ψύχραιμο, δυνατό. Μοσχοβολούσες αρετή, ευγένεια καλοσύνη. Στο σπιτάκι της Γαστούνης ερχόσουνα συχνά. Η κυρ-Ασπασία, η μάνα του φίλου σου, σ’ αγάπησε ίδια με το γιο της .Όταν αργούσες ναρθείς όλο ρωτούσε: «Τι έγινε το παιδί μας; ΄Έχει μέρες να φανεί.» Την κάτεχε ο φόβος για σένα όπως και για μένα, γιατί υπήρξαμε και οι δυο μας ανήσυχοι στην κατοχή. Η σκλαβωμένη Πατρίδα δεν μας άφηνε να χαρούμε κι όλο μας έτρωγε το σαράκι της έγνοιας:Τι θα γίνει;  Έτσι θα ζούμε; Πότε θα δούμε τον ήλιο της Λευτεριάς;

 Kοντά-κοντά τα κρεβάτια μας στο μικρό δωμάτιο. Ο ύπνος αργούσε ναρθεί. Ξαφνικά άρχισες ν’ απαγγέλλεις τον «Παναγή» σου, ποίημα που είχε δημοσιευθεί στην «ΕΣΤΙΑ». Θυμάμαι τους τελευταίους στίχους: κατακαημένε Παναγή  κάτι στραβό είναι εδώ στη γη»

          Το ξημέρωμα έφυγες. Ήταν  ο αποχωρισμός, ο τελευταίος αδελφικός ασπασμός, το τελευταίο αγκάλιασμα της Μάνας… Λίγο πιο πέρα, στην Αμαλιάδα, σε περίμεναν τα δεσμά και σε λίγες μέρες, στην Πάτρα, ο θάνατος.

 Σε περίμενε, τιμημένε για να σε στεφανώσει άξιο λεβέντη της Πατρίδας μας.  Η ποιητική σου καρδιά έπαψε να χτυπά και η Μούσα σου, η πολυαγαπημένη, που τόσα τραγούδια είχε να μας πει ακόμα, σώπασε για πάντα…Η κυρ-Ασπασία, η μάννα μας, σε περίμενε μέχρι το θάνατο της…Δεν έμαθε ποτέ το δικό σου θάνατο. Ποιος είχε την τόλμη να της το πει…Καλότυχη, που δεν έζησε την πίκρα του χαμού σου…Τα ποιήματά σου, δημοσιευμένα στην «ΕΣΤΙΑ» και σε άλλα περιοδικά, έδειχναν το πηγαίο, αληθινό ταλέντο σου. Μια πρώτη σου συλλογή, που υμνούσες τον εφτάλοφο Πύργο σου, ποιος ξέρει που βρίσκεται…Πέρασαν χρόνια. Κι ούτε μια μνήμη για σένα στις τοπικές εφημερίδες του… Όμως στις καρδιές των αγαπημένων σου ζεις και θα ζεις αιώνια,  Μέχρι να πάψουν κι αυτές κάποτε να χτυπούν.»

Το κείμενο αυτό αναδημοσίευσε η εφημερίδα του Πύργου «ΑΥΓΗ» με τίτλο: «Ένας λησμονημένος ποιητής ΦΩΤΟΣ ΠΑΣΧΑΛΙΝΟΣ που οι Γερμανοί στην Κατοχή τον κάρφωσαν στο φέρετρο του.» και με τα εξής εισαγωγικά λόγια: Η μηνιαία εφημερίδα «ΗΛΙΔΑ» του Προέδρου των Ηλείων της Πάτρας κ. Λεωνίδα Μαργαρίτη δικηγόρου δημοσιεύει αφιέρωμα για τον Φώτο Πασχαλινό, τον Θεοδωράκη Ιωαν. Ζώρα, που γεννήθηκε εις τον Πύργο το 1913 και στην κατοχή του 1940 οι Γερμανοί τον  κάρφωσαν στο φέρετρό του. Το αφιέρωμα στη ΜΝΗΜΗ του το γράφει ο Ηλείος ποιητής Γρηγόρης Πλιάκας, που λέγει αυτά» (παραθέτει το ίδιο παραπάνω κείμενο.)

Αξίζει να σημειώσουμε  ότι η αναφορά του Γρηγόρη Πλιάκα στο Φώτο Πασχαλινό είχε και συνέχεια από τις στήλες της εφημερίδος «ΑΥΓΗ»  Πύργου.

          Στη στήλη ΔΡΟΣΕΡΑ-ΚΑΥΣΤΙΚΑ που υπογράφει ο Αύγουστος Καπογιάννης με το ψευδώνυμο «Παρατηρητικός» γράφονται τα εξής: σημαντικά για τον ποιητή και το φίλο του Φώτο Πασχαλινό.

«Πικρά παράπονα διετύπωσε ο ποιητής κ. Γρηγόρης Πλιάκας, από τη Γαστούνη στο αφιερωμένο στη ΜΝΗΜΗ του Φώτου Πασχαλινού άρθρο του που αναδημοσιεύσαμε. Για το Φώτο Πασχαλινό, τον άτυχο Θεοδωράκη Ζώρα έχει γράψει πολλές φορές η «ΑΥΓΗ»  Πύργου και μάλιστα σε πολύ δύσκολες στιγμές για την ελευθεροτυπία. Διότι δυστυχώς όποιος Έλληνας ήθελε να φύγει ο εχθρός της κατοχής, ήταν κομμουνιστής, κατά το πως έλεγαν μερικοί. Πέρασαν όμως πολλοί από αυτούς σαν εθνικόφρονες,  αφού ήσαν καθαρά προδότες και συνεργάτες των εχθρών. Αλλά το ίδιο αυτό έγινε και επί της δικτατορίας, όταν πάλιν υπήρξαν και ωφεληθέντες και εκδικηθέντες αθώους πολίτες και φυσικά προδίδοντας πάντα επ’ αμοιβή ή απόκτησιν περιουσιακών στοιχείων, διότι ποτέ δεν ετιμωρήθησαν οι προδότες εις την Ελλάδα. Πρέπει όμως να γυρίσουμε εις τον Φώτον Πασχαλινόν που ήταν από την πρώτη στιγμήν εις την αντίστασιν. Ο Φώτος Πασχαλινός έγραφε ποιήματα κι όταν εξεδόθη η εφημερίδα «ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ»(δεν θυμάμαι την εποχή του Β. Ζαππάντη η του Π. Πετροπούλου) ήταν στέλεχος της καθημερινής εφημερίδας, άριστος ποιητής και καλός δημοσιογράφος. Πριν από τον πόλεμον μέσα εις το γραφείον του Κώστα Παπαγιαννοπούλου, που είχε ασφαλιστικές εργασίες, πήραμε μια φωτογραφία. Ήταν μέσα ο Τάκης Δόξας, ο Φώτος Πασχαλινός, ο γράφων εδώ, ο Κώστας Παπαγιαννόπουλος, ο Άγγελος Καντούνης και άλλοι.

 Ένα βράδυ βαρυχειμωνιάς και πείνας όπως ήμουνα(δηλαδή ο γράφων  εδώ ) εις την σύνταξιν της εφημερίδας «ΠΑΤΡΙΣ» και είχα βάλει ένα ζεστό καυσόξυλο επάνω από την κοιλιά μου, διότι πεινούσα πολύ και με πόναγε το στομάχι μου, μπουκάρει  μέσα ο Ιταλός αξιωματικός Γκράνο με καμιά δεκαριά Ιταλούς καραμπινιέρους. Με κύκλωσαν και ο Γκράνο, πριν προφθάσω να συνέλθω από την έκπληξη, έβγαλε μια φωτογραφία(αυτήν που περιέγραψα) έβαλε το δάκτυλο του εις τον Φώτο Πασχαλινόν και είπε ελληνιστί, που γνώριζε: «Χτες το βράδυ κουβέντιαζες μ’ αυτόν» Ήταν τέχνασμα για να με πιάσει, αλλά εγώ πραγματικά δεν είχα καμιά επαφή με τον Θοδωράκη Ζώρα. Με απόλυτη ψυχραιμία του είπα: «Έχω έξη μήνες να τον δω. Εάν μπορείτε να αποδείξετε ότι εγώ όχι μόνον συζήτησα αλλά τον είδα εδώ και έξη μήνες ,να μπω εις το εκτελεστικό απόσπασμα προ έξη βημάτων». Μου είπε να πάω την άλλη μέρα εις την καραμπινιερία και πράγματι ξενύχτησα από την αγωνία, αλλά επανέλαβα τα ίδια και τελικά μου είπε: «Καλά πήγαινε». Αυτά όμως δεν τα ξέρει ο αγαπητός μας και δυνατός ποιητής κ.  Γρηγόρης Πλιάκας και πόσες άλλες φορές το όνομα Φώτος Πασχαλινός, ήταν κόκκινη παντιέρα, που ερέθιζε τους οπαδούς της βίας και προ παντός τους προδότες- και κατά χριστιανικό ορισμό από την εποχή του Ιούδα «μεταξύ δώδεκα ο ένας είναι προδότης»

Δεν έμεινα αναπάντητο το σχόλιο του Αύγουστου Καπογιάννη-Παρατηρητικού από τον ποιητή Γρηγόρη Πλιάκα. Απέστειλε στην εφημερίδα και το συντάκτη της μια επιστολή που δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 7^ης Αυγούστου 1978 μαζί με ένα εισαγωγικό σημείωμα του συντάκτη της στήλης «Δροσερά-Καυστικά.»

          Γράφει λοιπόν ο συντάκτης τα εξής χαρακτηριστικά: ΑΝΤΑΠΑΝΤΗΣΙΣ τόσον φιλική, εις απάντησίν μας από τον θαυμάσιον ποιητήν και αγαπητόν, αξιόλογον συμπολίτην μας κ. Γρηγόρη Πλιάκα(Γαστούνη).Ας μην παραπονείται δια το «τύλιγμα» εις τα «Δροσερά-Καυστικά».Είναι διαβεβαίωσης της Διευθύνσεως της εφημερίδος ότι αυτή η στήλη είναι μια από τις πιο μαχητικές και ειλικρινείς σ΄ όλα τα θέματα που καταπιάνεται. Μας γράφει λοιπόν ο κ. Γρηγόρης Πλιάκας: «Αγαπητέ μου…Παρατηρητικέ» Ανήκω και γω στους ανθρώπους που δεν πίκραναν ποτέ κανέναν στη ζωή τους. Ευτυχία νοιώθω απέραντη, που σχεδόν, πέρασε η ζωή, με πραγματική αγάπη για όλο τον κόσμο, καλούς και κακούς. Δεν έζησα στη Γαστούνη τα χρόνια της κατοχής. Κλεφτά την έβλεπα. Έφευγα σ΄ αγαπημένους ελληνικούς τόπους. Εκεί που μ’  έσερνε από το χέρι η Πατρίδα και η τιμή. Αν μου ξέφυγαν τα γραφτά της αγαπημένης «Αυγής» για τον αξέχαστο φίλο και, άθελά μου, σε πίκρανα, παρακαλώ να με συγχωρέσεις….Με τύλιξες στα «Δροσερά-ΚΑΥΣΤΙΚΆ» αλλά δεν πειράζει…»

Με την παράθεση των παραπάνω κειμένων, θέλαμε να αναδείξουμε την προσωπικότητα και το ήθος του ποιητή  Γρηγόρη Πλιάκα, καθώς και τις πτυχές εκείνες της ζωής του που σημάδεψαν τη δράση του στην περίοδο της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης.