ΠΑΡΕΛΑΣΕΙΣ : ΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΝΟΗΣΗ;

ΠΑΡΕΛΑΣΕΙΣ :  ΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΝΟΗΣΗ;

                               Λεωνίδα Γ. Μαργαρίτη Επιτ. Δικηγόρου

                               Προέδρου Εταιρείας Λογοτεχνών

                       Η καθιέρωση των  παρελάσεων είναι ένας θεσμός που   παίρνει επίσημο και υποχρεωτικό  χαρακτήρα το 1936. Κάποιες πρώτες παρελάσεις φοιτητών εντοπίζουμε στην εθνική γιορτή της 25ης Μαρτίου του  1924 ημέρα  που συνέπιπτε με την  ανακήρυξη της Δημοκρατίας καθώς  και το 1932 όταν στην πρωτεύουσα  τα σχολεία συμμετείχαν μαζί με τους προσκόπους τη φρουρά και εθνικιστικές οργανώσεις σε παρέλαση ενώπιον των επισήμων στον Άγνωστο Στρατιώτη. Παίρνουν επίσημο χαρακτήρα   το 1936. Το Μάρτιο της χρονιάς αυτής παρελαύνουν τα σχολεία επικεφαλής της πομπής, μπροστά στον Μεταξά και τον Βασιλιά. Στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ της 25-3-1936 διαβάζουμε: «Πρώτον παρήλασαν τα σχολεία, αι οργανώσεις, οι τροχιοδρομικοί, αντιπροσωπεία χωρικών Μακεδόνων με τας εθνικάς των ενδυμασίας, οι παλαιοί πολεμισταί».

                    Ήταν μια πρώτη εφαρμογή του μέτρου  για τον επίδοξο δικτάτορα. Το καθεστώς της Δικτατορίας της  4ης Αυγούστου θα ασχοληθεί  με την ανάπτυξη της στρατιωτικής συνείδησης  στη νεολαία   και θα χρησιμοποιήσει τις γιορτές και τις  παρελάσεις για  όργανά της  προς    επίτευξη των στόχων  της.

 Το φασιστικό μοντέλο που θαύμαζε ο δικτάτορας πρόβλεπε κάθετη στρατιωτική οργάνωση της νεολαίας και έδινε ιδιαίτερο βάρος στις «γυμναστικές επιδείξεις», στις «παρατάξεις», στις «παρελάσεις» και στις «λαμπαδηφορίες». Στο διάστημα αυτό, ιδιαίτερο ενδιαφέρον επέδειξε το καθεστώς  κυρίως στην οργάνωση της Ε.Ο.Ν. και μέσω αυτής   επιβάλλονταν στα σχολεία οι επιδιωκόμενοι καταναγκασμοί.

Ο  Μεταξάς σημειώνει στο Ημερολόγιό του στις 25 Μαρτίου 1938: «Τι όνειρο ήταν χθες και σήμερα! -Χθες στο πεδίον του Άρεως με την Εθνική Νεολαία. Το έργον μου! Έργον που ενίκησε μέσα σε τόσες αντιδράσεις! Σχεδόν 18 χιλιάδες παιδιά από Αθήνας και Πειραιά, περίχωρα και από πολλές επαρχίες. Φάλαγξ «Ι. Μεταξά» Πατρών! (…) -Σήμερα. Τελετή. Ενθουσιασμός. Αποθέωσις. Παρέλασις στρατού θαυμασία. Απόγευμα παρέλασις Σχολείων Προσκόπων κτλ. και Εθνικής Νεολαίας με τα Τάγματα εις την ουράν. Αι φάλαγγες της Ε.Ο.Ν. ατέλειωτοι! Όλοι ντυμένοι! Περίπου 12-14 χιλιάδες! Εντύπωσις εις τον κόσμον καταπληκτική!»

                 Σε μια από τις  παρελάσεις μαθητών που οργάνωσε η Δικτατορία της 4η Αυγούστου στο Παναθηναϊκό Στάδιο, ο Μεταξάς απευθύνθηκε προς τον  Βασιλέα Γεώργιο και είπε τα εξής χαρακτηριστικά: «Ιδού, Μεγαλειότατε, ο στρατός σας, εις τον οποίον και μόνον πρέπει να στηρίζεστε» Ο Βασιλιάς θυμόταν το μάθημά του. και στον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 1941 συνεχάρη με ημερήσια διαταγή του την Ε.Ο.Ν. η οποία «με πλήρη συνείδησιν της μεγάλης ημέρας, παρήλασεν ενώπιόν μου εις αρτίους σχηματισμούς και παρετάχθη κατά την δοξολογίαν με υπερηφάνειαν και κατανόησιν (…) Δια της τοιαύτης εμφανίσεώς της, ελάμπρυνε την ημέραν της Εθνικής μας Εορτής, αναπληρώσασα τον Στρατόν μας, όστις γενναίως μάχεται δια την τιμήν και Ελευθερίαν της Πατρίδος».

              Από τότε η  παρέλαση των μαθητών   είχε   απόλυτη συνάρτηση με τη στρατιωτική, και η απουσία των μαθητών εθεωρείτο  αξιόποινη πράξη, ισοδύναμη με την παράβαση στρατιωτικών καθηκόντων . Η  περίοδος  μετά τον πόλεμο και τον εμφύλιο δεν διαφοροποίησε  τις συνθήκες. Η δικτατορία  των Συνταγματαρχών δε χρειάστηκε να κάνει τίποτα περισσότερο απ’ το να κοντύνει  τα μαλλιά των αγοριών και να μακρύνει τις φούστες των κοριτσιών. Στην πρώτη παρέλαση της επταετίας, ο  Σπαντιδάκης δήλωνε πολύ ευχαριστημένος: «Είμαι άπολύτως ικανοποιημένος από την εν γένει εμφάνισιν των παρελασάντων τμημάτων  της μαθητιώσης νεολαίας Θεσσαλονίκης. Κατεδείχθη, ότι οι εκπαιδευτικοί λειτουργοί, ενστερνισθέντες τας αρχάς της Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου, δίδουν ιδιαιτέραν προσοχήν εις την εκπαίδευσιν και μόρφωσιν της μαθητιώσης νεολαίας, της οποία το φρόνημα και το ήθος είναι λίαν υψηλά σήμερα».

                 Οι κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης δεν διανοήθηκαν να αμφισβητήσουν την αναγκαιότητα των υποχρεωτικών μαθητικών και στρατιωτικών παρελάσεων. Φρόντισαν μόνο να απαλύνουν τις ακρότητες του στρατιωτικού καθεστώτος και να προσαρμόσουν τον καταναγκασμό στα «δημοκρατικά ήθη». Άλλωστε και η Αριστερά που είχε απήχηση εκείνη την εποχή δεν ζήτησε ποτέ να καταργηθούν οι μαθητικές παρελάσεις. Απαίτησε μόνο να συμπεριληφθούν στους παρελαύνοντες και τα σωματεία των αγωνιστών της εθνικής αντίστασης.

                  Τα τελευταία χρόνια καθιερώθηκε κατά τις παρελάσεις να κρατάει το Εθνικό σύμβολο τη σημαία μας  ο μαθητής ή μαθήτρια με τις καλλίτερες επιδόσεις στα μαθήματα ανεξάρτητα από την όποια άλλη συμπεριφορά του ή τον χαρακτήρα του.

                 Στα χρόνια μας οι μαθητικές παρελάσεις  έγιναν κοσμική συνάντηση και για τους μαθητές και  κυρίως τις μαθήτριες χώρος για να επιδείξουν την πιο κοντή και εφαρμοστή φούστα τους ή το πιο εντυπωσιακό ντεκολτέ τους.

                 Μεταξύ των σχολείων αποτέλεσαν σημείο για τον ανταγωνισμό  ποιο θα έχει την καλύτερη εμφάνιση κι ακόμη αποτέλεσε χώρο για να επιδείξουμε και να τονίσουμε το δείκτη του  ρατσισμού  μας.

                  Το ερώτημά που γεννάται είναι εάν οι παρελάσεις  που ήδη η Κυβέρνηση επιθυμεί να επαναφέρει και εκείνων των αρμάτων μάχης είχαν καθιερωθεί από τους Συνταγματάρχες της επταετίας θα συνέχιζαν να αποτελούν μέρος του εορτασμού των Εθνικών επετείων ή θα τις  θεωρούσαμε σαν μέρος μίας εποχής που θα έπρεπε να ξεχάσουμε;

ΤΟ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΑΡΘΡΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 20/10/2013 ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ "ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ" ΠΑΤΡΩΝ.