ΓΙΟΡΤΑΖΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟΙ!…

(14η Φεβρουαρίου)

Τα τελευταία χρόνια είναι αισθητή πλέον η εισαγωγή ξένων ηθών, εθίμων και εορτών από τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης αλλά και εκείνης πέραν του Ατλαντικού.
Ήδη κάποιες γιορτές έχουν ενσωματωθεί και στο δικό μας εορτολόγιό μας αυξάνοντας και τις καταναλωτικές μας συνήθειες. Μια απ’ αυτές και του δυτικού Αγίου Βαλεντίνου τη μνήμη του οποίου γιορτάζουμε κι εμείς κάθε χρόνο στις 14 του Φλεβάρη μαζί με τους Λατίνους πιστούς και εραστές και ακολουθούμε κι εμείς το ίδιο τελετουργικό.
Κάθε χρόνο την ανωτέρω ημερομηνία γιορτάζουν οι απανταχού της γης ερωτευμένοι. Όλοι οι ερωτευμένοι εκείνη τη μέρα νοιώθουν την ανάγκη να επιδείξουν εμπράκτως τα αισθήματα , αγάπης στη ή στο σύντροφό τους με διάφορα δώρα: ένα λουλούδι, ένα βιβλίο , ένα κόσμημα , ένα ακριβό άρωμα, ένα οποιοδήποτε δώρο, ανάλογo με το βαλάντιό τους .
Αλλά ποιος είναι αυτός ο Άγιος που μας αναστατώνει αυτές τις μέρες που τον όρισαν προστάτη των ερωτευμένων; Ο Άγιος Βαλεντίνος σύμφωνα με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ήταν ένας ιερέας που μαρτύρησε κατά μια εκδοχή το 270 μ. Χ στη Ρώμη και κατά μια άλλη το 306 μ.Χ. στην πόλη Τέρνι. Αν ανατρέξουμε στο εορτολόγιο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας η μνήμη του γιορτάζεται στις 14 Φεβρουαρίου.
Στην Αγγλία τιμάται ιδιαιτέρως από όλους τους άγαμους νέους και νέες. Τη μέρα εκείνη εξερχόμενοι από την κατοικία σους , όποια ή όποιον συναντήσουν στο δρόμο τον θεωρούν Βαλεντίνο τους ή Βαλεντίνα τους και ολόκληρο το χρόνο τον ή την συνοδεύουν σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις προσφέροντας υπηρεσίες ο ένας στον άλλο.
Εδώ βέβαια δεν λείπουν και τα ευτράπελα, αφού μπορεί κάποιος να συναντήσει και μια πολύ ηλικιωμένη γυναίκα η οποία κατ’ ανάγκη και σύμφωνα με το έθιμο,εάν είναι άγαμος , γίνεται Βαλεντίνα του. Τη μέρα της γιορτής οι νέοι της Καθολικής Εκκλησίας εκλέγουν την εκλεκτή της καρδιάς τους η οποία γίνεται Βαλεντίνη τους και εκείνος, Βαλεντίνος της . Η επιλογή αυτή γίνεται με διαφόρους τρόπους, συνήθως και με κλήρωση . Στην κλήρωση βεβαίως παίζει σημαντικό ρόλο και κάποιου είδους προσυνενόηση που επηρεάζει… την τύχη. Κατά την προ του σχίσματος εποχή η Εκκλησία , προσπάθησε να βρει κοινά σημεία μεταξύ Εθνικών και χριστιανικών εορτών έτσι που η επικάλυψή τους να είναι ομαλή.
Στις γιορτές των Εθνικών έθετε γιορτές νεομαρτύρων έτσι ώστε με την επικάλυψη , να ατονήσουν και να ξεχαστούν οι πρώτες. Η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου καθιερώθηκε την ίδια ημέρα που οι Ρωμαίοι γιόρταζαν τα Λουπερκάλια, γιορτή προς τιμή του Φαύνου ή Λούπερκου που κατά ερμηνεία σημαίνει εκείνον που αποκρούει τους λύκους για να προστατεύσει τα ποίμνια. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή ο Λούπερκος η Φαύνος ταυτίζεται με τον Θεό των αρχαίων Ελλήνων Πάνα.
Τις γιορταστικές εκδηλώσεις προς τιμή του Θεού Πάνα εισήγαγε στη Ρώμη ο Αρκάς Εύανδρος. Κατά μια άλλη εκδοχή εθεωρείτο χθόνιος θεός ( Λουπέρκους) που είχε σαν σύμβολο το λύκο και ταυτίζονταν με το Ελληνικό επίθετο Λύκαιος. Οι Ρωμαίοι λάτρευαν το θεό των Αρχαίων Ελλήνων Πάνα, ο οποίος λατρεύονταν κυρίως στην Αρκαδία σαν θεός του φωτός και της γονιμότητας. Η λατρεία του Πάνα είχε εξαπλωθεί και στις χώρες της Μεσογείου και συνεχίσθηκε μέχρι τους πρωτοχριστιανικούς χρόνους.
Οι Ρωμαίοι τον λατρευόταν και τον τιμούσαν στο σπήλαιο του Παλατίνου λόφου. Η γιορτή των Λουπερκαλίων δεν μπορεί απόλυτα να ταυτισθεί με τα Ελληνικά Λύκαια . Σκοπός των Λουπερκαλίων ήταν η εξασφάλιση της γονιμότητας και ευφορίας της γης με εξαγνισμό και καθαρμό, η διαφύλαξη των ποιμνίων και η ευόδωση των έργων των βοσκών, προστάτης των οποίων εθεωρείτο ο Φαύνος.
Οι γιορτές αυτές καταργήθηκαν από τον Πάπα Γελάσιο Α΄ το έτος 494 μ. Χ. και αντικαταστάθηκαν με γιορτές προς τιμήν της Παναγίας Μητέρας και αργότερα με τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου.
Στις γιορτές των Λουπερκαλίων μετά τη θυσία των τράγων δύο νέοι με ευγενή καταγωγή άλειφαν το μέτωπό τους με αίμα, και στη συνέχεια με τρίχες ζώων βαπτισμένες σε γάλα ράντιζαν και καθάριζαν το μέτωπό τους. Οι ιερείς που συμμετείχαν και ονομάζονταν Λούπερκοι τριγυρνούσαν την περιοχή του Παλατίνου λόφου ζωσμένοι τα δέρματα των θυσιασθέντων τράγων. Όταν στο πέρασμά τους συναντούσαν άτεκνες γυναίκες τις χτυπούσαν με λωρίδες από τα δέρματα των τράγων που είχαν κόψει απ’ αυτά που φορούσαν και τους χάριζαν συμβολικά τη ζητούμενη γονιμότητα.
Η 14η Φεβρουαρίου δεν είναι μια τυχαία μέρα. Σύμφωνα με τις παραδόσεις ο θεός Πάνας ταυτίζεται και με το Φοινικικό θεό Βάαλ της Γραφής. Βάαλ ήταν ο τίτλος του Νεβρώδ ιδρυτή της Βαβυλώνας που εισήγαγε τη λατρεία της ειδωλολατρικής θρησκείας.
Ο Νεβρώδ κάποτε, σύμφωνα με τις παραδόσεις, κυνήγησε λύκους στα Απέννινα από όπου και ονομάστηκε Λούπερκους καθώς και ο Βαλεντίνος από το επίθετο Βάλους που σημαίνει ισχυρός.
Η γέννηση του Νεβρώδ-Βάαλ τοποθετήθηκε στο χειμερινό ηλιοστάσιο το οποίο συνέπιπτε κατά τους αρχαίους με την 6η Ιανουαρίου και η Σεμίραμις Α΄ όρισε να γιορτάζονται αυτή τη μέρα τα γενέθλια του Νεβρώδ.
Οι αρχαίοι θεωρούσαν τη γυναίκα-μητέρα ακάθαρτη μέχρι την 40η ημέρα από τη γέννηση του παιδιού της. Μετρώντας λοιπόν σαράντα μέρες από την 6η Ιανουαρίου καταλήγανε στο βράδυ της 14ης Φεβρουαρίου, ημέρα που γιορτάζονταν πλέον επίσημα τα Λουπερκάλια αφού υπάρχει πλέον καθαρμός και γονιμότητα στις γυναίκες.
Αυτή η γιορτή ξανάρθε και σε μας αφού πέρασε μέσα από διαδρομές αιώνων σε λαούς της Μεσογείου, όμως στην ουσία είναι και παραμένει μια αρχαιοελληνική γιορτή με σύμβολα τον ερωτισμό , τον καθαρμό, τη γονιμότητα, την ανανέωση της ζωής.

Λεωνίδας Γ. Μαργαρίτης